Варганаў В. В., настаўнік гісторыі дуа «Ворнаўскі нпк дссш» І дуа «Гімнагія г п. Карма» Кармянскага раёна
|
Спампаваць 273.28 Kb.
|
| Варганаў В.В., настаўнік гісторыі ДУА «Ворнаўскі НПК ДССШ» і ДУА «Гімнагія г.п. Карма» Кармянскага раёна
Алімпіядныя заданні па гісторыі Сярэдніх вякоў, VІ клас
Рэпрадуктыўныя пытанні і заданні Заданні на вызначэнне правільнага варыянту адказу
а) Юлій Цэзар і Тацыт; б) Авідзій; в) Герадот; г) Цыцэрон. 2. Хто ў манастыры лічыўся самым галоўным? а) абат; б) манах; в) епіскап; г) дыякан. 3. Супраць каго Карл Вялікі здзейсніў большасць сваіх паходаў? а) іспанцаў; б) лангабардаў; в) авараў; г) саксаў. 4. Які англійскі кароль лічыў сябе роўнымі астатнім рыцарам? а) Генрых Плантагенэт; б) Карл Сцюарт; в) Артур; г) Рычард Ёркскі. 5. Як называлі паўночнаеўрапейскі народ, які здзяйсняў рабаўнічыя паходы ўздоўж берагоў Еўропы? а) піратамі; б) бедуінамі; в) нарманамі; г) брытамі. 6. Якую дзяржаву стварылі нарманскія заваёўнікі на тэрыторыі Паўднёвай Італіі? а) Нартумбрыя; б) Герцагства Нармандыя; в) Нарвегія; г) Сіцылійскае каралеўства. 7. Што звычайна служыла жытлом рыцару? а) палац; б) замак; в) дом; г) храм. 8. Які візантыйскі імператар здолеў у VІ ст. павялічыць тэрыторыю дзяржавы амаль што ў два разы? а) Канстанцін; б) Васілій; в) Феадор; г) Юсцініян. 9. Як называюцца вялікія групы людзей з аднолькавымі правамі і абавязкамі, якія перадаюцца ў спадчыну? а) рамеснікамі; б) саслоўямі; в) шляхтай; г) класамі. 10. Лі Бо – вядомы паэт з: а) Карэі; б) Кітаю; в) Індыі; г) Тайланду. 11. Як у Кітаі называлі чыноўнікаў, якія кантралявалі чыноўнікаў? а) інспектары; б) інквізітары; в) брахманы; г) самураі. 12. Насельніцтва якой краіны дзялілася на замкнёныя групы насельніцтва – касты? а) Японіі; б) Індыі; в) Кітаю; г) Ірану. 13. Які вучоны ХІІІ ст, які прадказаў вынаходніцтва мікраскопу, тэлескопу, называў тры крыніцы ведаў: аўтарытэт, розум і вопыт? а) Роджэр Бэкан; б) Марка Пола; в) Авіцэна; г) Амар Хаям. 14. Катэгорыяй свабоднага насельніцтва Русі былі: а) смерды; б) закупы; в) радовічы; г) людзі. 15. Месца, дзе звычайна знаходзілася гарадская рада: а) ратуша; б) сабор; в) замак; г) палац. (Адказы: 1 – а, 2 – а, 3 – г, 4 – в, 5 – в, 6 – г, 7 – б, 8 – г, 9 – б, 10 – б, 11 – а, 12 – б, 13 – а, 14 – г, 15 – а, 16 – в, 17 – а, 18 – б, 19 – а, 20 – б. ) Так ці не?
(Адказы: “так” – 4, 6, 7, 8, 9, 12, 14, 15, 20, 22, 23, 24, 27, 28, 29, 30, 32, 34, 35; “не” – астатнія.) Адкажыце на пытанні:
абараняць царкву; дапамагаць жывучым у нястачы і бедным; караць забойцаў і рабаўнікоў; праяўляць справядлівасць; аддаваць перавагу смерці пры бяссмерці…”. Правілы паводзінаў прадстаўніка якога саслоўя выкладзенны ва ўрыўку дакумента ХІІ ст.?
(Адказы: 1 - у Парыжы, а назва паходзіць ад таго, што студэнты ў час заняткаў сядзелі на саломе; 2 - франкскі кароль Піпін Кароткі падарыў частку заваяваных зямель Італіі рымскаму Папу Стэфану ІІ у 756 г.; 3 - Робон Гуд: 4 - адпаведна: Карл Мартэл, Альфрэд Вялікі і Генрых І; 5 - Манаска-рыцарскі; 6 – феадальная; 7 – Васілеўс; 8 - у адрозненне ад культуры Заходняй Еўропы, культура Візантыі не адчула такога спусташальнага разбурэння, нанесенага “вялікім перасяленнем народаў”; 9 - ваенныя парады называліся “майскімі палямі”; 10 – для стварэння алгебры; 11 – кіраўнікі трэццяга крыжовага пахода; 12 – “Жыццё Карла Вялікага”, напісанае Эйнгардам; 13 - у Канстанцінопалі, у 425 г. па указу Феадосія ІІ; 14 - Мацвей Манмарансі васал епіскапа Парыжскага, а той яго сеньёр; 15 - той, хто уцёк ад феадала і пражыў у горадзе адзін год і адзін дзень, калі за гэты час яго не паймалі, станавіўся свабодным чалавекам; 16 - у 1265 г. , “парламент” – у перакладзе “гаварыльня”; 17 – Руны; 18 - сагі; 19 - Ібн Сіна, вядомы ў Еўропе, як Авіцэна; 20 – рыцара; 21 - Фрыдрых І Барбароса, 1152 – 1190 гг.; 22 - залежных сялян; 23 - пра імператара Візантыі Юсцініяна; 24 - Кракаў; 25 – нічога; ён быў непісьменны; 26 - вуліца Меса; 27 – у Кітаі; 28 - візантыйскай паэтэсе Касіі; 29 - рамесную майстэрню; 30 – рамеі.) Вызначце краіны (дзяржавы) і час па выявах: 1 4
а) Хлодвіг 1) пачатак умацавання ўлады французскіх каралёў, падпарадкаванне феадалаў; б) Карл Вялікі 2) стварэнне дзяржавы франкаў; в) Людовік VІ 3) стварэнне імперыі франкаў; г) Канут Вялікі 4) вяршыня магутнасці папства і каталіцкай царквы;
д) Вільгельм Заваёўнік 5) падпарадкаванне Англіяй значных зямельных уладанняў у Францыі; е) Ромул Аўгуст 6) будаўніцтва сабора Святой Сафіі ў Канстанціно- палі;
ё) Генрых Плантагенэт 7) бітва пры Гастынгсе; ж) Атон І 8) вяршыня магутнасці Даніі; з) Юсцініян 9) апошні імператар Заходняй Рымскай імперыі; і) Інакенцій ІІІ 10) стварэнне Свяшчэннай Рымскай імперыі. (Адказы: а – 2, б – 3, в – 1, г – 8, д – 7, е – 9, ё – 5, ж – 10, 3 – 6, і – 4).
1  2 3
4  5 6
7. З  гадкі: а) пераможца бітваў на Няве і Чудскім возеры; князь, які перамог крыжакоў, але вымушаны быў звярнуцца за ярлыком да мангола-татараў; яму належаць словы: “Хто з мячом да нас прыйдзе, той ад мяча і загіне. На тым стаіць і стаяць будзе Руская зямля”;
б) вялікі князь, пры якім Русь дасягнула найвышэйшай сваёй магутнасці; умацаваў адносіны з Візантыяй, таленавіты дыпламат; праз сваіх дачок парадніўся амаль з усімі моцнымі ўладарамі тагачаснай Еўропы; увайшоў у 10. гісторыю як стваральнік “Рускай Праўды”; перад смерцю ён сказаў сваім сынам: «Хутка не будзе мяне на свеце. Вы, дзеці аднаго бюацькі і маці, павінны не толькі называцца братамі, але і сардэчна любіць адзін аднаго... Міжусобіца, згубная асабіста для вас, пагубіць славу і веліч Дзяржавы, заснаванай шчаслівай працай нашых бацькоў і дзядоў. Мір і згода сцвердзяць яго магутнасць»; в) стваральнік дзяржавы мангола-татараў; жорсткі заваёўнік і таленавіты палкаводзец; заваяваў землі ад Кітая да Русі; г) да яго ў Каносу хадзіў германскі кароль Генрых ІV; аўтар “Дыктату”1075 г., дзе былі такія словы: "Папа можа зрынаць імператараў… Ніхто не смее адмяніць яго рашэнні, а ён сам адмяняе чые заўгодна. Ніхто яму не суддзя…"; д) стваральнік вядомага зборніку законаў, пры ім дзяржава дасягнула вялікіх межаў найвялікшай магутнасці; ён казаў: “Воля ёсць натуральная здольнасць кожнага рабіць тое, што яму заўгодна, калі гэта не забаронена сілай ці правам”; е) князь – хрысціцель Русі, празваны “Краснае Сонейка”разбуральнік Полацка, гвалтам узяў у жонкі Рагнеду, забіўшы яе бацьку і братоў; ё) пра гэтага стваральніка вялікай дзяржавы Эйнгард казаў: “… рупліва займаўся верхавой яздой і паляваннем, цяга да якіх было ў яго прыроджаным: ці ледзь знойдзецца на зямлі народ, які мог бы параўнацца ў гэтым мастацтве з франкамі. Любіў ён таксама купацца ў гарачых крыніцах і дасягнуў вялікай дасканаласці ў плаванне… насіў народную франкскую адзежу. На цела ён апранаў палатняную бялізну, зверху абабітую шаўковымі махрамі туніку і порткі, і заўсёды апяразваўся мячом. Іншаземнай адзежай, калі б не была яна прыгожая, … грэбаваў. Толькі ў Рыме, па просьбе папы Адрыяна, а ў іншы раз пераемніка Льва, ён усклаў на сябе доўгую туніку і халаміду і абуўся па-рымску. Толькі ў асабліва ўрачыстых выпадках ён апранаўся ў адзенні, затканыя золатам, і апранаў залатую карону”; ж) іспанскі яўрэй Ібрагім ібн-Якуб наведаў шэраг краін Еўропы ў 960-х гадах і пакінуў такі водгук пра дзяржаву гэтага ўладара: «Што да краіны …, то яна з'яўляецца самай працяглай з іх [славян] краін, багатая збожжам, мясам, мёдам і рыбай. Ён спаганяе ў чаканенай манеце падаткі, якія забяспечваюць утрыманне яго людзей. Кожны месяц кожны атрымлівае з іх [падаткаў] вызначаную суму. Ён мае 3000 латнікаў, а гэта такія байцы, што іх сотня варта 10 тысяч іншых. Ён дае людзям адзежу, канёў, зброя і ўсё, у чым яны маюць патрэбу. Калі ў аднаго з іх народзіцца дзіця, то не залежна ад таго, ці з'яўляецца ён мужчынскга ці жаночага полу, кароль загадвае адразу вылучыць утрыманне. Калі ж дзіця дасягае палавой сталасці, то, калі ён мужчынскага полу, кароль знаходзіць яму жонку, і выплачвае бацьку дзяўчыны шлюбны падарунак. Калі ж гэта дзяўчына, той кароль выдае яе замуж і дае шлюбны падарунак яе бацьку. Вясельны падарунак у славян вялікі, і іх звычай у гэтым стаўленні аналагічны берберскаму. Калі ў мужчыны народзяцца 2 ці 3 дочкі, то яны — чыннік яго багацця; калі, аднак, народзяцца яму сыны, то ён бяднее. … мяжуюць на ўсходзе русы, а на поўначы — брусы [прусы].»; з) стварылі славянскую азбуку, назва якой вядома па імені аднаго з іх; і) стваральнік новай дзяржавы і адной з сусветных рэлігій; нарадзіўся ў небагатай купецкай сям’і; у дзяцінстве стаў круглым сіратой; жыў бедна, хадзіў з караванамі; потым стаў купцом; у 40 гадоў стаў выступаць з пропаведзямі, стаў прарокам; пасля насміхання многіх гараджан горада вымушаны быў яго пакінуць і вярнуўся праз 8 год ужо вядомым і вялікім чалавекам – кіраўніком новай моцнай дзяржавы.
Уладары: 1 – Карл Мартэл, 2 – Уладзімір Краснае Сонейка, 3 – Мешка І, 4 – Юсцініян І, 5 – Рычард І Львінае Сэрца, 6 – Фрыдрых І Барбароса, 7 – Інакенцій ІІІ, 8 – Баляслаў І Жорсткі, 9 – Мухамед, 10 – Барыс. Дзяржавы: а – Візантыя, б – Англія, в – Балгарыя, г – дзяржава франкаў, д – Чэхія, е – Русь, ё – Польшча, ж – Свяшчэнная Рымская імперыя, з – Папская дзяржава, і – Арабская. (Адказы: 1 - г, 2 – е, 3 – ё, 4 – а, 5 – б, 6 – ж, 7 – з, 8 – д; 9 – і; 10 – в. ).
Выявы помнікаў: 1 5 а) храм Баймасы (Белага Каня), г. Лаян, Кітай; б) Храм Святой Сафіі ў г. Канстанцінопаль; в) Гапурам (надбрамная вежа) у храме Вірупакша ў Хамі; г) храм Кааба, Мека; д) Маўзалей Тэадорыха ў Равене; е) піраміда-храм ў Трыкале. ХІІ ст.; ё) Кутб-Мінар (Дэлі, Індыя); ж) Рэймскі сабор. ХІІ ст.; з) піраміда Кукукалькана ў г. Чычэн-Іца; і) храм Святой Сафіі ў Кіеве. (Адказы: 1 - в; 2 – ё; 3 – ж; 4 – г; 5 – і; 6 – з; 7 – е; 8 –б; 9 – а; 10 –д.) Заданні на веданне храналогіі: Пастаўце падзеі і даты ў храналагічнай паслядоўнасці: 1 - утварэнне Першага Балгарскага царства; 2 - захоп Канстанцінопаля крыжакамі; 3 - раскол хрысціянскай царквы на праваслаўную і каталіцкую; 4 - бітва пры Пуацье; 5 - пачатак дзейнасці Кірыла і Мяфодзія; 6 - утварэнне Дэлійскага султанату; 7 - падзенне Заходняй Рымскай імперыі; 8 - пачатак праўлення імператара Юсцініяна; 9 - стварэнне “Аповесці мінулых гадоў”; 10 - Стварэнне Свяшчэннай Рымскай імперыі. (Адказы: 7 – 8 – 1 – 4 – 5 – 10 – 3 – 9 – 2.) Праца з “крылатымі словамі” і выразамі Растлумачце сэнс выразаў і паняццяў: 1 - “Хадзіць у Каносу”, 2 - “Цёмныя вякі”, 3 - “З вараг у грэкі”, 4 - “Што з возу ўпала, тое прапала”, 5 - “Палата шахматнай дошкі”, 6 - “Кніга страшнага суда”, 7 - “Майскія палі” 8 - “Псы гасподні”, 9 - “Лядовае пабоішча”, 10 - “Ад нараджэння Хрыстовага”, 11 - “Кінуць пальчатку”, 12 - “Крыжовы паход”, 13 - “Круглы стол” 14 - “Маці гарадоў рускіх”; 15 – “Васал майго васала не мой васал”, 16 - “Няма выратавання па-за царквой!”, 17 - “Намеснік Алаха на Зямлі”, 18 - “Намеснік Хрыста на Зямлі” 19 - “Грэчаскі агонь”; 20 - “Святая зямля”. (Адказы: 1 – вельмі прыніжацца; 2 - 1) Сярэднія вякі; 2) беспрасветны, цяжкі час; 3 - назва гандлёвага шляху са Скандынавіі ў Візантыю, які праходзіў па землях усходніх славян; 4 - сярэдневяковая прыказка, якая ілюструе права феадалаў на валоданне ўсім, што ўпала з возу па іх зямлю, у часы палітычнай і феадальнай раздробленасці; 5 - вышэйшы орган фінансавага кіравання ў сярэдневяковай Англіі; 6 - збор матэрыялаў першага ў сярэдневяковай Еўропе перапісу насельніцтва, здзейсненага пасля заваявання Англіі Вільгельмам Нармандскім; 7 - так пры Меравінгах у франкаў называўся ўсеагульны народны сход, які збіраўся ў сакавіку і, паводле старажытнагерманскага права, меў ў сваіх руках усю паўнату дзяржаўнай улады; 8 – неафіцыйная назва ордэна дамініканцаў (лац. - "Domini canes"); 9 – назва бітвы 1242 г. – сражэння, у якім рускія воіны на чале з Аляксандрам Неўскім, ноўгарадскім князем, перамаглі рыцараў на Чудскім возеры; 10 – наша эра; 11 – выклікаць на бой, спрэчку, паядынак (як рабілі сярэдневяковыя рыцары); 12 – крывавы, спусташаліны, заваёўны паход; назва паходзіць ад практыкі сярэдневяковых крыжовых паходаў на Усход рыцараў з мэтай “вызвалення труны Гасподняй” і “Святой зямлі”; 13 – 1) перамовы роўных бакоў на аснове ўзаемнай павагі, мірнае вырашэнне спрэчак; 2) закрытая суполка, пасяджэнне выбраных, якія вырашаюць важнныя пытанні; выраз паходзіць ад назвы “рыцары круглага стала” англійскага караля Артура; 14 – так летапісец называў сталіцу Русі горад Кіеў; 15 - правіла феадальнай Еўропы, якое азначала, што сюзерэн можа патрабаваць службы толькі ад сваіх прамых васалаў але не можа патрабаваць таго ж ад васалаў сваіх васалаў, яны не яму падпарадкоўваюцца; 16 – гэта словы святога Аўгусціна Блажэннага, якія азначалі поўнае падпарадкаванне веруючага царкве; 17 – так называлі кіраўнікоў Арабскага халіфату – халіфаў; 18 – Папа Рымскі; 19 - гаручая сумесь, якая ўжывалася ў ваенных мэтах у часы Сярэдневякоўя; упершыню была ўжыта візантыйцамі ў марскіх бітвах, лічыцца, што была вынайшана візантыйскім вучоным Калінікам; 20 – так у Сярэднія вякі называлі Палестыну, цяпер на ёй размяшчаюцца святыні трох рэлігій: іўдаізму, ісламу і хрысціянства.). Праца з тэкстамі на вызначэнне гістарычных памылак Вызначце гістарычныя памылкі ў наступным тэксце: Тэкст з памылкамі “Хлодвіг” На дзень Святой Троіцы 476 года ад нараджэння Хрыстова кароль Хлодвіг атрымаў з Рыма нечаканую вестку: быў забіты імператар Ромул Аўгустул. Уладу захапіў правадыр бургундаў Аларых. Навіна так уразіла ўладара Францыі, што ён нават адмяніў чарговае паляванне на зуброў. Хлодвіг склікаў нараду, у час якой звярнуўся да галоўнага свайго дарадцы епіскапа Парыжскага: “Ну што, святы ойча, ці варта рыхтаваць ваенную выправу на Рым, які захоплены бязбожнікамі?” Епіскап быў чалавекам разважлівым. Пра яго сталы ўзрост нагадвалі сівыя, такія ж вялікія, як і ў караля, валасы і ціхі нетаропкі голас: “Ваша каралеўская вялікасць, на ўсё воля Божая і Ваша, вызваленне святога пасаду і вечнага горада ад узурпатара – богаўгодная справа. Але не будзем спяшацца… На баку паганых заваёўнікаў пакуль перавага ў сіле. Ды пакуль яны займаюцца рабаўніцтвам, весяляцца і святкуюць перамогу, мы адправім вялікае пасольства да нашага саюзніка Юсцініяна. Не паспеюць паганыя апамятацца, як мы з нашымі саюзнікамі-візантыйцамі і пакараем гэтых ерэтыкоў. І землі, валодаць якімі марыў яшчэ твой бацька Меравей, будуць тваімі.” Хлодвіг уважліва выслухаў епіскапа, затым некалькі памаўчаў і, крыху супакоіўшы ўнутранае хваляванне, урачыста абвясціў: “Ну што ж, быць таму, з намі Бог і Святая Царква!” Перакрысціўшыся, уладар павярнуўся ад ўсіх спіной. Гэта быў знак, што аўдыенцыя скончана. Каралю пара перакусіць. Для яго прыгатавалі любімую страву: тушаную бульбу з зайчацінай. (Памылкі да тэксту “Хлодвіг”: 1. У 476 г. Хлодвіг яшчэ не быў хрышчоны, яго дзяржава была паганскай, а таму ён не мог хрысціцца, называць іншых з “язычнікамі”, “Паганымі”, ерэтыкамі” бо сам быў такім, не мог мець дарадцаў епіскапаў і звяртаць увагу на хрысціянскія святы. 2. У 476 г. нідзе ў свеце яшчэ не вялі лік гадоў ад нараджэння Хрыстова, гэтая дата была вылічана толькі ў 525 г. 3. Хлодвіг не насіў тытул караля (быў конунгам), а таму да яго не маглі звяртацца “ваша каралеўская вялікасць”. 4. У той час не было каралеўства Францыя, а была дзяржава франкаў. Тэрмін “Францыя” з’явіўся толькі ў ІХ ст. 5. Апошні імператар Заходняй Рымскай імперыі Ромул Аўгустул быў звергнуты, але не забіты. 6. Правадыр варвараў Атыла не мог захапіць уладу ў Рыме бо ён памёр яшчэ ў 453 г., а яго дзяржава распалася ў 463 г. Захапіў Рым не Атыла, а Адаакр. 7. У епіскапа Парыжскага не могло быць тагіх жа доўгіх валасоў, як у Хлодвіга, толькі ўладар франкаў і яго род мелі права насіць доўгія валасы, а астатнія павінны былі іх коротка стрыгчы. 8. У 476 г. Юсцініян яшчэ не нарадзіўся, а Усходняй Рымскай (будучай Візантыйскай) імперыяй кіраваў Зянон Ісаўр. 9. Бацькам Хлодвіга быў не Меравей, а Хільдэрык. 10. Хлодвігу не маглі прыгатаваць тушоную бульбу з зайчацінай, бо пра бульбу ў Еўропе яшчэ не ведалі. Яе прывезлі ў Еўропу толькі пасля адкрыцця Амерыкі Хрыстафорам Калумбам.)
напрыклад: прадоўжыце ланцужок дат: 330 г. – 395 г. – 410 г. - …. (476 г. - падзенне Заходняй Рымскай імперыі; шлях ад падзелу Рымскай імперыі да яе краху); прадоўжыце пералік гістарычных дзеячаў: Меравей, Хлодвіг, … (Карл Вялікі ; франкскія ўладары). Выкрасліце лішняе… (у прапанаваным пераліку датаў, паняццяў або персаналій дзеці, вызначыўшы прынцып іх аб’яднання, павінны вызначыць лішні кампанент);
у пераліку слоў падкрэсліце ключавое (галоўнае або абагульняючае) слова: а) храм, сабор, царква, хрысціянства, манах; б) епіскап, духавенства, мітрапаліт, архіепіскап, папа рымскі; в) рыцары, духавенства, саслоўі, сяляне і гараджане; г) варвары, франкі, остготы, вестготы, вандалы; д) “Салічная Праўда”, сярэдневяковыя законы, “Руская Праўда”, “Кодэкс Юсцініяна”; е) султан, манарх, кароль, цар, князь, халіф. у пераліку слоў вызначце “лішняе” і падкрэсліце яго: а) Хлодвіг, Карл Вялікі, Меравей, Юсцініян; (уладары франкаў, Юсцініян – імператар Візантыі); б) каралеўства франкаў, каралеўства вестготаў, каралеўства балгараў, каралеўства вандалаў , каралеўства остготаў; (варварскія каралеўствы германцаў, якія ўтварыліся на месцы Заходняй Рымскай імперыі; у балгараў жа было царства і гэты народ не адносіцца да германцаў, якія разбурылі Заходнюю Рымскую імперыю); в) Канстанцінопаль, Іерусалім, Александрыя, Мека, Антыёхія; (гарады – цэнтры праваслаўя, Мека – цэнтр не праваслаўя, а ісламу); г) Мека, Кааба, Медына, Рым ( гарады і святыні мусульман, Рым – не адносіцца да такіх, гэта цэнтр каталіцызму). Праца з гістарычнымі задачамі і лагічнымі заданнямі Рашыце гістарычныя задачы і лагічныя заданні, адкажыце на пытанні
1). Як называецца тое, што горкае робіць сладкім? 2). Што не стамляе чалавека? 3). Нядаўна я бачыў чалавека, які стаяў, качаўся, гуляў, але ніколі не існаваў. 4). Я чуў, што памерлыя шмат гаварылі. 5). Што такое нямы вястун? 6). Са мной гаварыў незнаёмец без мовы і без голаса. Яго не было дагэтуль і не будзе потым. Я яго не чуў і не ведаю. 7). Я бачыў, як памерлыя нарадзілі жывога, і дыханне жывога пажрала памерлых.
(Адказы: 1 - яна павінна была ўзяць у рукі верацяно; 2 - Кароль Этэльберт; 3 - правадыр Аларых; 4 - усім родам разам; 5 - ён павінен быў кінуць у бок родзіча горстку зямлі; 6 - 1) голад, 2) багацце, 3) адлюстраванне ў вадзе, 4) званы, 5) пісьмо, 6) цяжкі сон, 7) агонь; 7 - гэты эпізод расказвае пра Карла вялікага; урывак узяты з сачынення яго біёграфа, Эйнгарда, “Жыццеапісанне Карла Вялікага”; 8 - словы Альфрэда Вялікага; 9 - яны ўзяты з рукапісу пераклада з трактату Баэцыя; гаворка ідзець аб каралі-конунгу Беавульфе; урывак узяты з твору “Песня аб Беавульфе”; 10 – гузікі; 11 - арол; 12 – сабор; 13 - Рычард ІІ; 14 - Канстанцінопаль; 15 - “…закона”; 16 - “…зямля”; 17 - гэта словы арабскага паходжання; 18 - ніводнага следу, таму што плуг сляды заарэ; 19 - чатыры галавы, па колькасці бакоў свету; 20 – Ірак; 21 - каб ворагі кінуліся на здабычу, а славяне, скарыстаўшыся гэтым, напалі на іх; 22 – Іспанія; 23 - Браты Кірыла і Мяфодзій; 24 - Карл Вялікі быў 32 гады каралём франкаў, пасля 14 гадоў – імпратарам, за гэты час здзейсніўшы 50 паходаў; 25 – Хрыстос; 26 - у гэтым месяцы зямлю ўгнойвалі залой; 27 - “…адсякуць руку”; 28 - “…кроў…”; 29 - дзяржава Русь; 30 - каралю.). Заданні па запаўненні гістарычных табліц (Заўвага: адпрацоўваюцца навыкі запаўнення табліцы, здольнасці вучняў: параўноўваць, фармуляваць і вылучаць галоўнае, міжаспектавыя веды). Запоўніце табліцу: “Імперыі Ранняга сярэдневякоўя”
Выкананне табліцы:
Заданні па працы з гістарычнымі крыніцамі Прачытайце гістарычныя крыніцы і адкажыце на пытанні: 1. Урывак з «Капітулярыя аб занятках навукамі» Карла Вялікага: «…Не только не пренебрегайте обучением наукам, но и смиренно и с угодным Богу тщанием ревностно им обучайтесь, дабы вы могли легче и правильнее постигать тайны Святого Писания. Так как на страницах книг священных встречаются тропы (употребление слова в обратном смысле) и тому подобное, то, без сомнения, тем скорее каждый читающий уразумеет это духовно, чем лучше он предварительно наставлен в науках. Но избирать для этого дела следует таких мужей, которые, имея желание и возможность учиться, имеют вместе с тем желание и с другими делиться познаниями. И это должно совершаться со столь же благочестивым намерением, с коим мы это предписываем.»
1. Што гэта за дакумент і як ён называецца? 2. Хто аўтар дадзенага дакументу? Што ты ведаеш пра гэтага чалавека? 3. Калі гэты дакумент быў створаны? 4. Якія галоўныя ідэі выказваюцца ў названым дакуменце? (Прывядзіце канкрэтныя прыклады з тэксту). 5. Які вывад можна зрабіць аб ідэях і поглядах аўтара дакументу? 6. Зрабіце галоўны вывад аб тым, што новага вы даведаліся пасля знаёмства з гэтай крыніцай?
«…Дайшло да нас і пра што мы не можам успомніць без сораму, а менавіта, што ты навучаеш каго-та граматыцы. Звестка аб гэтым учынку, да якога мы адчуваем пагарду, прывяла нас да ўражання вельмі цяжкага…, аднымі вуснамі нельга аддаваць хвалу Хрысту разам з хваламі Юпіцеру…».
Заданні на імітацыю гістарычнай крыніцы (умовы – гл. у папярэднім матэрыяле) Прыкладныя тэмы:
Аповяд вядзецца ад імя любога персанажу ўдзельніка любых падзеяў. Гістарычныя сачыненні Прыкладныя тэмы:
(Заўвага: з вопыту работы можна сказаць, што вучні любяць такія творчыя заданні, як напісанне апавядання, выступлення ад імя гістарычнага або выдуманага дзеяча і г. д.). Пазнай гістарычнага дзеяча 1. Пра якога князя-воіна візантыйскі гісторык Леў Дзіякан сказаў: “... пераязджаў раку... і, седзячы за вяслом, веславаў нараўне з іншымі без усялякай розніцы. ... Сярэдняга росту, не вельмі высокі, не вельмі малы, з густымі бровамі, з блакітнымі вачыма, з плоскім носам, з голенай барадой і з густымі доўгімі, вісячымі на верхняй губе валасамі. Галава ў яго была зусім голая, і толькі на адным яе баку вісела пасма валасоў, якая азначала знатнасць роду;... У адным вуху ў яго вісела завушніца, упрыгожаная дзвюма жамчужынамі, з рубінам, пасярод іх устаўленым. Адзенне на ім было белае, нічым, акрамя чысціні, ад іншых не адметнае.” Амаль усё сваё княжацкае жыццё правёў у ваенных паходах. Загінуў, трапіўшы ў палон да качэўнікаў, хан якіх з галавы рускага ўладара зрабіў чашу для віна. 2. Ураджэнец Бухары, славуты медык. Аўтар вядомай энцыклапедыі па медыцыне “Канон”, па якій вучыўся і Францішак Скарына. Ён пражыў нялёгкае жыццё, многіх пазбавіў ад пакут. Сам нярэдка цярпеў ад несправядлівасцяў уладароў. Шмат вандраваў і сядзеў у турмах. Калі вылечыў правіцеля Бухары, то замест падзякі папрасіў наведацьславутую бібліятэку – адну з самых вялікіх у свеце. Перад смерцю сказаў: “Мы паміраем і з сабою забіраем толькі адно: усведамленне таго, што мы нічога не пазналі...” 3.Вялікі князь кіеўскі. Унук Яраслава Мудрага. На некаторы час аднавіў адзінства Русі і яе аўтарытэт.Пагасіў звадкі паміж удзельнымі князямі. Вадзіў дружыны на полаўцаў. Яго прпозвішча ў перакладзе на нашу мову азначае Адзінаборац. Пасля яго смерці дзяржава распалася на часткі. 4. Ён сказаў: “ Не праходзьце міма чалавека, не прывітаўшы яго добрым словам... Што ведаеце добрага, таго не забывайце, а чаго не ўмееце, таму вучыцеся... Лянота – маці ўсяму дурному...”. 5. Ён казаў: “Калі безліч дзяржаў пакарыў уладар,
( 
( ( (Адказ: 1 – духавенства, 2 – рыцары (дваранства), 3 – сялянства, гараджане (3-е саслоўе)). Дадатковае пытанне: “Чаму ў Сярэднія вякі становішча саслоўяў параўноўвалі з домам? Літаратура 1. Арасланова, О. В. Поурочные разработки по истории средних веков. 6 класс./ О. В. Арасланова. - М.: «Вако», 2004. – 416 с. 2. Варганаў, В. Алімпіяды па гісторыі: з вопыту работы/ В. Варганаў. – Карма: аддзел адукацыі Кармянскага райвыканкама, 2011. – 64 с. 3. Варганаў, В. Алімпіяда па гісторыі ў сельскай школе / В. Варганаў// Берарус. гіст. часоп. – 2008. - № 10. – с. 65 – 67. 4. Варганаў, В. Матэрыялы для правядзення школьных алімпіяд па гісторыі / В. Варганаў// Берарус. гіст. часоп. – 2008. - № 11. – с. 61 – 70. 5. Варганаў, В. Развіваючыя заданні па гісторыі Сярдніх вякоў у VІ – VІІ класах / В. Варганаў// Берарус. гіст. часоп. – 2010. - № 15. – с. 45 – 53. 6. Варганаў, В. Алімпіядныя заданні па гісторыі Старажытнага свету / В. Варганаў// Гісторыя і грамадазнаўства. – 2012. - № 1. – с. 49 – 60. 7. Дричак, А. В. Олимпиады по истории средних веков. 6 класс./ А. В. Дричак. - Волгоград: «Учитель – АСТ», 2005. – 96 с. 8. Жерко, Л. В. Задания по истории средних веков. 6 класс./ Л. В. Жерко. – Мн.: «Сэр-Вит», 2004. – 208 с. 9. Секацкая, К. И., Федосик, В. А. История Средних веков. Поурочные разработки к учебнику «История Средних веков для 6 класса общеобразовательных учреждений (под реддакцией В. А. Федосика)» / К. И. Секацкая, В. А. Федосик. – Мн.: «Аверсэв». – 2009. – 176 с. 10. Сурта, Е. Н. История Средних веков. Практические задания. 6 класс./ Е. Н. Сурта. – Мн.: «Экоперспектива», 2009. – 80 с. 11. Харьковская, Н. И. Предметная неделя истории в школе. Конкурсы, викторины, олимпиады. / Н. И. Харьковская. - Ростов-на-Дону: «Феникс», 2006. – 208 с. 12. Уткина Э. В. Школьные олимпиады. История 5 – 9 классы/ Э. В. Уткина. – М.: Айрис-пресс, 2005. – 224 с. |
2
3
5
8. 
9 
2
3
4
6
7
8
10 
1)
2)