Установа адукацыі «Гомельскі дзяржаўны універсітэт імя Францыска Скарыны»

Факультэт гістарычны

Гомель 2010

рэгістрацыйны № ТД-А.213/тип.

Разгледжана і рэкамендавана да зацвярджэння ў якасці рабочага варыянту на пасяджэнні кафедры ўсеагульнай гісторыі

прафесар ________________ Р.Р. Лазько

Ухвалена і рэкамендавана да зацвярджэння

Метадычным саветам гістарычнага факультэта

дацэнт ____________ Г.А. Аляксейчанка

Мэтай дысцыпліны “Гісторыя сярэдніх вякоў” з’яўляецца вывучэнне зараджэння і станаўлення еўрапейскай цывілізацыі ў перыяд Сярэднявечча, яе характэрных рысаў, асаблівасцей гаспадарчага і эканамічнага ладу, сацыяльных адносін, палітычнага ладу, матэрыяльнай і духоўнай культуры. У межах вучэбнай дысцыпліны неабходна паказаць сярэдневяковыя вытокі еўрапейскай цывілізацыі і цывілізацый Усходу, прасачыць рысы пераемнасці паміж сярэднявечным і сучасным грамадствам.

• 
  вывучэнне прычын, умоў, этапаў фарміравання сярэдневяковай еўрапейскай цывілізацыі;
  

• 
  тыпаў гаспадарча-эканамічных адносін і сацыяльных сувязей у сярэднія вякі;
  
• 
  сутнасці феномена феадалізму;
  
• 
  асноўных ментальных характарыстык людзей сярэдневяковай еўрапейскай цывілізацыі і цывілізацый Усходу;
  
• 
  асаблівасцяў эканамічнага, сацыяльнага, палітычнага і культурнага развіцця асобных рэгіёнаў, сярэдневяковага свету;
  
• 
  асноўнага комплексу крыніц па гісторыі сярэдніх вякоў і важнейшых дасягненняў сусветнай медыявістыкі.
  

Аснову канцэпцыі праграмы дысціпліны і яе выкладання складаюць цывілізацыйны, антрапалагічны і аксіялагічны падыходы. На аснове цывілізацыйнага падыходу сярэдневяковая гісторыя разглядаецца як гісторыя асобнай цывілізацыі з яе тыповымі характэрнымі рысамі і асаблівасцямі ў матэрыяльным і духоўным жыцці, сацыяльных адносінах. У межах гэтага падыходу прасочваецца ўзаемасувязь галоўных характарыстык асобных падсістэм грамадства, іх адзінства ў рамках агульнай культурна-гістарычнай прасторы.

Атрапалагічны падыход разглядае гісторыю сярэдневяковага грамадства ў сутнасных характарыстыках, якія адрозніваюць яе ад сучаснасці, а таксама іншых адзінак часу і прасторы (эпох, цывілізацый, фармацый). Вывучаецца сваеасаблівасць светаўспрымання чалавекам сярэднявечча, асаблівасці менталітэту і адносін у мікра- і макрагрупах паўсядзённых паводзін. У цэнтры ўвагі ў гэтым выпадку аказваецца чалавек – індывід, як прадстаўнік сваеасаблівага сярэдневяковага грамадства, з уласцівымі яму ментальнымі ўстаноўкамі і стэрэатыпамі.

Аксіялагічны падыход скіраваны на вывучэнне сістэмы матэрыяльных і духоўных каштоўнасцей людзей сярэднявечча і ўсведамленне таго, што гэта людзі іншай эпохі з інымі жыццёвымі каштоўнасцямі і інтарэсамі.

Сукупнасць названых падыходаў арыентуе вывучэнне сярэдневяковай гісторыі праз вывучэнне асобы, яе ўнутранага свету, яе ўзаемаадносін з іншымі людзмі, на ўсведамленне спецыфікі сярэдневяковай гісторыі, якую нельга загнаць у рамкі сацыялагічных схемаў, пабудаваных на сучасных каштоўнасцях і інтарэсах людзей людзей індустрыяльнага і постіндустрыяльнага грамадства.

Гісторыя сярэднявечча – важная частка гісторыі чалавецтва, без якой нельга асэнсаваць сутнасць многіх працэсаў у сучасных грамадствах.

У выніку вывучэння дысцыпліны студэнты павінны ведаць:

• 
  асноўныя рысы і этапы складавання феадальных адносін у краінах Еўропы і цывілізацый Усходу;
  
• 
  асаблівасці сацыяльнай структуры сярэдневяковага заходнееўрапейскага грамадства і грамадства цывілізацый Усходу;
  
• 
  асноўныя падзеі ўнутрыпалітычнай гісторыі сярэдневяковых дзяржаў Заходняй і Паўночнай еўропы і візантыі;
  
• 
  тыповыя характарыстыкі менталітэту сярэдневяковых людзей, іх галоўныя адрозненні ад людзей сучаснасці;
  
• 
  этапы станаўлення і эвалюцыі сярэдневяковай дзяржаўнасці ў Еўропе, Азіі, Афрыцы і Амерыцы;
  
• 
  асноўны комплекс крыніц па гісторыі сярэдніх вякоў, галоўныя дасягненні сусветнай медыявістыкі.
  

У выніку вывучэння дысцыпліны студэнты павінны ўмець:

• 
  ужываць атрыманыя веды для вырашэння канкрэтных педагагічных, метадычных, інфармацыйна-пошукавых, навуковых інавацыйных і іншых задач;
  
• 
  аналізаваць крыніцы па гісторыі сярэдніх вякоў і на іх падставе рабіць самастойныя высновы;
  
• 
  даваць самастойныя ацэнкі, рэфірыраваць навуковыя работы па медыявістыцы;
  
• 
  выяўляць і крытычна ацэньваць сутнасць асноўных з’яў і працэсаў у гісторыі сярэдневяковай Еўропы і цывілізацый Усходу;
  
• 
  знаходзіць агульнае і асаблівае ў развіцці дзяржаў і грамадстваў сярэдневяковай Еўропы, Азіі, Афрыцы і Амерыцы;
  

Агульная колькасць гадзін - 88; аўдыторная колькасць гадзін - 88 з іх: лекцыі - 48, практычныя заняткі - 34, кантралюемая самастойная работа - 6. Форма справаздачнасці - залік

Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы ў медыявістыцы. Арабская, кітайская, індыйская і японская цывілізацыі. Нераўнамернасці іх развіцця. Асаблівасці развіцця еўрапейскіх краін. Праблемы перыядызацыі. Усходні феадалізм і яго асаблівасці. Асноўныя рысы грамадскага ладу, гаспадарчага і культурнага жыцця. Роля рэлігіі. Асаблівасці ментальнасці.

Класіфікацыя крыніц па гісторыі сярэдніх вякоў. Асноўныя крыніцы і літаратура. Найважнейшыя крыніцы па раннесярэдневяковым перыядзе. Асноўныя крыніцы па гісторыі высокага і позняга сярэднявечча. Гістарычныя творы заходнееўрапейскага сярэднявечча.

Сутнасць феадалізму. Узнікненне ў XVII ст. “германістычнай” і “раманістычнай” тэорый генезісу феадалізму. Разуменне феадалізму ў творах Ф. Гізо і інш. гісторыкаў ХІХ ст. Л. Маўрэр і маркавая тэорыя. Гісторыка-эканамічны накірунак у медыявістыцы. Класічная вотчынная тэорыя. Развіццё медыявістыкі ў Расійскай імперыі ХІХ- напачатку ХХ ст. “Крытычны накірунак ” у медыявістыцы. А. Допш і яго тэорыя “вотчыннага капіталізму”. Тэорыя кантынуітэта. Разуменне феадалізму як дзяржаўнай сістэмы. “Школа Аналаў” і разуменне феадалізму як сацыяльна-палітычнай сістэмы. Феадалізм як сацыяльна-эканамічная фармацыя. Канцэпцыя феадальнай рэвалюцыі. Навуковае вывучэнне гісторыі сярэдніх вякоў на Беларусі ў XVIII-ХІХ ст. Беларуская медыявістыка сёння.

Сацыяльна-эканамічны лад старажытных германцаў. Эвалюцыя родавай абшчыны. Ваенная дэмакратыя. Міграцыі германцаў у ІІ – ІІІ ст. Хрысціянства сярод германцаў.

Пачатак Вялікага перасялення народаў. Войны супраць Заходняй Рымскай імперыі. Германцы – федэраты. Масавыя ўварванні германцаў. Варварскія заваяванні і стварэнне варварскіх каралеўстваў на тэрыторыі Заходняй Рымскай імперыі.