Установа адукацыі «беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія»

_____________________________________________________________

Першы прарэктар УА БДСГА

(дата зацвярджэння) 18. 12. 2013 г.

Рэгістрацыйны № УД-БП-1424-13/баз.

ВЯЛІКАЯ АЙЧЫННАЯ ВАЙНА САВЕЦКАГА НАРОДА

(У КАНТЭКСЦЕ ДРУГОЙ СУСВЕТНАЙ ВАЙНЫ)

Вучэбная праграма установы вышэйшай адукацыі па

вучэбнай дысцыпліне для спецыяльнасцей:
1-74 02 01 Агранамія

1-74 02 02 Селекцыя і насенняводства

1-74 02 03 Абарона раслін і каранцін

1-74 02 04 Плодаагародніцтва

1-74 02 05 Аграхімія і глебазнаўства

1-33 01 06 Экалогія сельскай гаспадаркі

1-25 01 10 Камерцыйная дзейнасць

1-26 02 03 Маркетынг

1-24 01 02 Правазнаўства

1-25 01 08 Бухгалтарскі ўлік, аналіз і аудыт

1-25 01 04 Фінансы і крэдыт

1-56 01 01 Землеўпарадкаванне

1-56 01 02 Зямельны кадастр

1-74 03 01 Заатэхнія

1-74 03 03 Прамысловая рыбагадоўля

1-74 05 01 Меліярацыя і водная гаспадарка

1-74 04 01 Сельскае будаўніцтва і ўладкаванне тэрыторый

1-74 06 01 Тэхнічнае забеспячэнне працэсаў сельскагаспадарчай вытворчасці

1-74 06 04 Тэхнічнае забеспячэнне меліярацыйных і водагаспадарчых работ

1-74 06 06 Матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне аграпрамысловага комплексу

1-74 01 01 Эканоміка і арганізацыя вытворчасці ў галінах аграпра-мысловага комплексу
2013 г.

СКЛАДАЛЬНІКІ:

Г.А. Гусарава, дацэнт кафедры гісторыі і культуралогіі БДСГА, кандыдат гістарычных навук;

А.М. Куніцкая, ст. выкладчык кафедры гісторыі і культуралогіі БДСГА.

РЭЦЭНЗЕНТЫ:

Н.А. Глушакова, дацэнт кафедры гісторыі дзяржавы і права БДСГА, кандыдат гістарычных навук;

З.М. Казлова, кандыдат гістарычных навук, дацэнт кафедры гісторыі і паліталогіі Баранавічскага дзяржаўнага ўніверсітэта.

РЭКАМЕНДАВАНА ДА ЗАЦВЯРДЖЭННЯ:

Кафедрай гісторыі і культуралогіі

(пратокол № 3 ад 12.11.2013);
Метадычнай камісіяй факультэта бізнесу і права

(пратакол № 3 ад 29.11.2013)

Метадычнай камісіяй факультэта механізацыі сельскай гаспадаркі

(пратакол № 3 ад 22.11.2013)

Навукова-метадычным Саветам БДСГА

(пратакол № 4 ад 18.12.2013)

Адказны за рэдакцыю: Г.А. Гусарава

Вывучэнне гісторыі Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў у вышэйшых навучальных установах Рэспублікі Беларусь з’яўляецца адной з задач гуманітарнай падрыхтоўкі студэнцкай моладзі. Гэта абумоўлена неабходнасцю захавання памяці пра велізарную небяспеку для асобных народаў і ўсяго чалавецтва існавання і рэалізацыі ідэй расізму і нацызму. Вызначальным у працэсе выхавання і арганізацыі вучэбна-пазнавальнай дзейнасці студэнтаў становіцца фарміраванне сістэмы каштоўнасцей, якія падтрымліваюцца ўсімі прадстаўнікамі нашага грамадства, у т. л. моладзю. Найважнейшай сярод гэтых каштоўнасцей бачыцца патрыятызм як любоў да Радзімы і гатоўнасць да абароны незалежнасці і суверэнітэту сваёй дзяржавы.

Вялікая Перамога з’яўляецца крыніцай нацыянальнай годнасці, апорай ідэалогіі і дзяржаўнасці, той знакавай гістарычнай падзеяй, якая аб’ядноўвае пакаленні. Яе ўрокі сёння вызначаюць стратэгічныя прынцыпы нашай унутранай і знешняй палітыкі. Без грунтоўных ведаў гісторыі сваёй Айчыны і асабліва яе складаных і супярэчлівых перыядаў, без уліку станоўчага і адмоўнага вопыту жыцця міжнароднай супольнасці, беларускага этнасу і нацыянальных меншасцяў нельга паспяхова будаваць грамадскія ўзаемаадносіны ў сучаснасці.

1.2. Мэты і задачы вучэбнай дысцыпліны.

Асноўнымі мэтамі дысцыпліны “Вялікая Айчынная вайна савецкага народа (у кантэксце Другой сусветнай вайны)” з’яўляюцца:

– вывучэнне прычын і характару Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў ;

• 
  высвятленне ролі народаў СССР, у тым ліку беларускага народа, у разгроме фашысцкага блока і дасягненні перамогі ў Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнах;
  
• 
  выхаванне грамадзянскасці і патрыятызму.
  

У выніку вывучэння дысцыпліны спецыяліст павінен замацаваць і развіць наступныя акадэмічныя (АК) і сацыяльна-асобасныя (САК) кампетэнцыі, якія прадугледжаны ў адукацыйным стандарце.

АК-1. Валодаць і ўжываць базавыя навукова-тэарэтычныя веды для вырашэння тэарэтычных і практычных задач.

АК-2. Валодаць сістэмным і параўнальным аналізам .

АК-3. Валодаць даследчымі навыкамі .

АК-4. Умець працаваць самастойна.

АК-5. Быць здольным інтэграваць новыя ідэі (крэатыўнасць).

АК-6. Валодаць міждысцыплінарным падыходам пры вырашэнні праблем.

АК-7. Умець вучыцца, павышаць сваю кваліфікацыю на працягу ўсяго жыцця.

САК-1. Валодаць якасцямі грамадзянскасці.

САК-2. Быць здольным да сацыяльнага ўзаемадзеяння.

САК-3. Валодаць здольнасцю да міжасобасных камунікацый.

САК-4. Быць здольным да крытыкі і самакрытыкі (крытычнае мысленне).

САК-5. Умець працаваць у камандзе.

ПК-1. Ведаць прычыны і характар ​​Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.

ПК-2. Ведаць асноўных удзельнікаў Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў і іх мэты.

ПК-3. Ведаць асноўныя перыяды і падзеі Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.

ПК-4. Знаць значэнне адзінства народаў Савецкага Саюза ў сумеснай барацьбе супраць захопнікаў.

ПК-5. Ведаць ролю міжнароднай салідарнасці і ўзаемадапамогі ў барацьбе супраць фашызму.

ПК-6. Умець характарызаваць геапалітычнае становішча краіны, ацэньваць дзейнасць вядомых палітычных і дзяржаўных дзеячаў.

ПК-7. Умець тлумачыць розныя пункты гледжання на гістарычныя факты.

ПК-8. Умець сістэматызаваць, класіфікаваць і абагульняць гістарычныя факты і рабіць на гэтай аснове аргументаваныя высновы.

ПК-9. Умець вызначаць прычынна-выніковыя сувязі паміж гістарычнымі падзеямі .

ПК-10. Умець аб'ектыўна ацэньваць падзеі, звязаныя з гісторыяй Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў .

ПК-11. Валодаць аналізам вывучаемых праблем і аб'ектыўна ацэньваць падзеі, звязаныя з гісторыяй Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў .

ПК-12. Валодаць навыкамі выраза ўласнага пункту гледжання пры абмеркаванні гістарычных праблем і аргументацыі фактаў.

1.5. Структура зместу вучэбнай дысцыпліны.

Праграма курса разлічана на 72 гадзіны: аудыторныя – 34 вучэбныя гадзіны, у т. л. – 18 гадзін лекцыйных і 16 гадзін семінарскіх.

Змест дысцыпліны прадстаўлены ў выглядзе лекцыйных тэм і семінарскіх заняткаў, якія характаразуюцца адносным адзінствам зместу матэрыяла па дадзенай праблематыцы. Вывучэнне курса праводзіцца ў комплексе з іншымі сацыяльна-гуманітарнымі прадметамі і абапіраецца на веды, набытыя раней студэнтамі пры вывучэнні такіх дысцыплін як “Гісторыя Беларусі”, “Асновы ідэалогіі беларускай дзяржавы”.

1.6. Метады (тэхналогія навучэння).

Асноўнымі метадамі навучэння з’яўляюцца :

– элементы праблемнага навучэння, рэалізаваныя на лекцыйных занятках;

• 
  элементы вучэбна-даследчай дзейнасці, рэалізацыя творчага падыхода, рэалізуемыя на практычных занятках і пры самастойнай рабоце.
  

Пры вывучэнні дысцыпліны выкарыстоўваюцца наступныя формы самастойнай работы:

• 
  самастойная работа на семінарскіх занятках пад кантролем выкладчыка;
  
• 
  падрыхтоўка рэфератаў па індывідуальным тэмам;
  
• 
  падрыхтоўка прэзентацый;
  
• 
  самакантроль пры тэсціраванні па пройдзеным тэмам;
  
• 
  самастойная работа пры падрыхтоўцы да заліку.
  

Ацэнка вучэбных дасягненняў студэнта даецца пры правядзенні семінарскіх заняткаў і здачы заліка. Для ацэнкі ведаў студэнтаў выкарыстоўваецца наступны дыягнастычны інструментарый:

• 
  правядзенне кантрольных апытанняў па асобным тэмам:
  
• 
  выступленне студэнта на практычных занятках і канферэнцыях па падрыхтаванаму рэферату;
  
• 
  тэсціраванне;
  
• 
  здача заліка па дысцыпліне.
  

3. ЗМЕСТ ВУЧЭБНАГА МАТЭРЫЯЛА

Уводзіны

Гістарыяграфія і крыніцы вывучэння Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.

Перыдыязацыя Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў. Савецкі народ у гісторыі Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.
Раздзел 1. Савецкі Саюз і краіны свету напярэдадні і ў пачатку Другой сусветнай вайны
Тэма 1. Міжнароднае становішча напярэдадні Другой сусветнай вайны.

Абвастрэнне супярэчнасцяў паміж вядучымі краінамі свету ў 30-я гады ХХ ст. Міжнародная дзейнасць Германіі ў 30-я гады ХХ ст. Фарміраванне фашысцкага блоку. Антыкамінтэрнаўскі пакт.Стварэнне блока агрэсіўных дзяржаў. СССР і Ліга Нацый. Ачагі ваеннай напружанасці (Далёкі Усход, Еўропа, Афрыка). Грамадзянская вайна ў Іспаніі.

Нарастанне пагрозы Другой сусветнай вайны. Мюнхенскае пагадненне. Падзел Чэхаславакіі. Спроба стварэння сістэмы калектыўнай бяспекі ў Еўропе. Савецка-французка-англійскія перамовы.

Германа-савецкія дагаворы 1939 г. і іх уплыў на падзеі ў Беларусі.

Тэма 2. Краіны свету ў пачатку Другой сусветнай вайны

Беларусь напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны. Уступленне войскаў Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь, Заходнюю Украіну і Бесарабію. Аб'яднанне беларускага народа ў складзе БССР. “Лінія Сталіна”. “Лінія Молатава”.

Становішча ў Прыбалтыцы. Уключэнне Літоўскай, Латвійскай і Эстонскай ССР у склад Савецкага Саюза. Утварэнне Малдаўскай ССР.

Мерапрыемствы Савецкага ўрада па ўмацаванні абароназдольнасці краіны напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны.

Пашырэнне маштабаў агрэсіі Германіі і яе саюзнікаў у 1940–1941 гг. Акупацыя Германіяй Даніі, Нарвегіі, Бельгіі, Галандыі і Люксембурга. Капітуляцыя Францыі. “Бітва за Англію”. Агрэсія Германіі на Балканах.

Пачатак руху Супраціўлення ў краінах Еўропы. Падрыхтоўка Германіі да вайны з СССР. Прыняцце плана “Барбароса”. План “Ост”.

Раздзел 2. Барацьба савецкага народа супраць германскай агрэсіі

Тэма 1. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны

Арганізацыя абароны краіны. Дзейнасць савецкіх і партыйных органаў па мабілізацыі сіл і сродкаў для барацьбы з агрэсарам. Дырэктыва ЦК УКП(б) і СНК СССР ад 29 чэрвеня 1941 г. “Аб мабілізацыі ўсіх сіл і сродкаў на адпор нямецка-фашысцкім захопнікам”. Стварэнне Дзяржаўнага камітэта абароны (ДКА). Перавод прамысловасці на ваенныя рэйкі. Эвакуацыя насельніцтва, матэрыяльных рэсурсаў і іншых каштоўнасцяў у тыл СССР.

Знішчальныя атрады і народнае апалчэнне. Баявыя дзеянні на франтах летам 1941 г. Абарончыя баі пад Мінскам, Лепелем, Оршай, Віцебскам, Магілёвам, Гомелем. Гераізм савецкіх воінаў. Дапамога насельніцтва Чырвонай Арміі.

Баявыя дзеянні на савецка-германскім фронце летам і восенню 1941 г. Дубна, Луцк, Роўна. Сражэнні за Кіеў, Адэсу, Севастопаль. Смаленская бітва. Блакада Ленінграда. “Дарога жыцця”. Прычыны няўдач Чырвонай Арміі.

Дзейнасць СССР на міжнароднай арэне. Ваенна-эканамічнае супрацоўніцтва паміж Савецкім Саюзам, Вялікабрытаніяй і ЗША. Дзяржаўная ваенна-эканамічная праграма ЗША аб ленд-лізе і яе ўвасабленне ў СССР. Уступленне ў вайну ЗША. Пачатак стварэння антыгітлераўскай кааліцыі. Вашынгтонская канферэнцыя. Прыняцце Дэкларацыі Аб’яднаных Нацый.

Усталяванне акупацыйнага рэжыму германскіх нацыстаў, яго асноўныя рысы. Ваенна-эканамічныя мэты захопнікаў. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел акупіраваннай тэрыторыі: Рэйхскамісарыяты “Остланад” і “Украіна”. Акупацыйны апарат кіравання. Склад і структура. Знішчэнне насельніцтва і ваеннапалоных. Злачынная дзейнасць СС, службы бяспекі (СД).

Палітыка генацыду. Ажыццяўленне плана “Ост”. Карныя экспедыцыі. Канцэнтрацыйныя лагеры, гета. Вываз насельніцтва на прымусовую працу ў Германію. Халакост – знішчэнне фашыстамі ў гады Другой сусветнай вайны яўрэйскага насельніцтва Еўропы.

Калабарацыянізм на акупаванай тэрыторыі. Яго прычыны і праявы на Беларусі.

Эканамічная і сельскагаспадарчая палітыка германскіх акупацыйных улад. Рабаванне матэрыяльных рэсурсаў і культурных каштоўнасцяў. Жыццё насельніцтва ва ўмовах акупацыі.
Тэма 2. Антыфашысцкае супраціўленне ў гады Другой сусветнай вайны

Арганізацыя барацьбы супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў, формы і маштабы антыфашысцкага супраціўлення ў гады Другой сусветнай вайны.

Станаўленне і развіццё партызанскага руху на тэрыторыі СССР. Пастанова ЦК УКП(б) ад 18 ліпеня 1941 г. “Аб арганізацыі барацьбы ў тыле германскіх войск”. Дзейнасць першых партызанскіх атрадаў і дыверсійных груп (В. З. Корж, Ц. П. Бумажкоў, Ф. І. Паўлоўскі, М. Ф. Шмыроў, С. А. Каўпак, А. М.  Сабураў і інш.). Віцебскія (Суражскія) “вароты”.

Стварэнне Цэнтральнага штаба партызанскага руху (ЦШПР, П.К. Панамарэнка) і Беларускага штаба партызанскага руху (БШПР, П.З. Калінін). Рэйкавая вайна, яе мэты і вынікі. Партызанскі фактар як форма стратэгіі вайны. Роля партызанскага руху ў барацьбе супраць германскіх захопнікаў. Узаемадзеянне партызанскіх атрадаў і рэгулярных частак Чырвонай Арміі.

Антыфашысцкае падполле на акупіраваных тэрыторыях у гады Вялікай Айчыннай вайны. Прычыны масавага гераізму савецкіх людзей у барацьбе з акупантамі. Патрыятычнае падполле. Формы і метады барацьбы патрыётаў. Дзейнасць падпольшчыкаў Краснадона, Кіева, Смаленска, Мінска, Магілёва, Гомеля. Дыверсійная работа на чыгуначных вузлах Беларусі (Орша, Асіповічы, Калінкавічы). Складанасці і цяжкасці падпольнай і дывірсійнай барацьбы. Узаемаадносіны і ўзаемадзеянне падпольшчыкаў і партызан.Дапамога савецкага тыла і мясцовага насельніцтва партызанам і падпольшчыкам.

Перавод эканомікі СССР на ваенны лад развіцця. Дзейнасць Камітэта Абароны. Ваенна-прамысловае будаўніцтва на Урале, у Сібіры, Сярэдняй Азіі. Усход – асноўная ваенна-прамысловая база СССР. Працоўны подзвіг савецкага народа. Культурае і духоўнае жыццё савецкага народа ў гады вайны. Роля палітычнай агітацыі і прапаганды. Дзейнасць беларускіх ўстаноў і арганізацый ў савецкім тыле. Ураджэнцы Беларусі – героі тыла.

Бітва пад Масквой (30 верасня 1941 г.– 20 красавіка 1942 г.). Аперацыя “Тайфун”. Парад войскаў Чырвонай Арміі ў Маскве 7 лістапада 1941 г. – важны маральна-палітычны фактар. Вынікі, ваенна-палітычнае і міжнароднае значэнне Маскоўскай бітвы.

Пашырэнне маштабаў Другой сусветнай вайны. Перамогі саюзных войск у Афрыцы, Міжземнамор’і і на Ціхім акіяне.

Бітва за Каўказ. Захоп Данбаса, Майкопа, Краснадара. Сталінградская бітва (17 ліпеня 1942 г. – 2 лютага 1943 г.), яе ваенна-палітычнае і міжнароднае значэнне. Загад № 227 ад 28 ліпеня 1942 г. – “Ні кроку назад!”. Аперацыя “Кальцо”. Прарыў блакады Ленінграда. Пачатак карэннага пералому ў Вялікай Айчыннай вайне.

Курская бітва (5 ліпеня – 23 жніўня 1943 г.) і яе гістарычнае значэнне. Бітва пад Прохараўкай. Вызваленне Арла і Белгарада – першы за час вайны артылерыйскі салют у Маскве.

Наступальны рух Чырвонай Арміі ў 1943–1944 гг. Польскі рух Супраціўлення на беларускай зямлі (Армія Краёва, Першая польская пяхотная дывізія імя Т. Касцюшкі).

Пачатак вызвалення Беларусі. Першы вызвалены раённы цэнтр – Камарын. Бітва за Днепр. Вызваленне Гомеля і Мазыра. Першыя аднаўленчыя мерапрыемствы.

Распад фашысцкага блоку. Умацаванне антыгітлераўскай кааліцыі. Тэгеранская канферэнцыя кіраўнікоў СССР, ЗША і Вялікабрытаніі. Дэкларацыя аб сумесных дзеяннях у вайне супраць Германіі і пасляваенным супрацоўніцтве СССР, Велікабрытаніі і ЗША. Пытанне аб адкрыцці другога фронта ў Еўропе.

Становішча на савецка-германскім фронце летам 1944 г. Вызваленне Крыма, Адэсы, Севастопаля, Петразаводска. Львоўска-Сандамірская, Яска-Кішынёўская, Вільнюская, Шаўляйская наступаль-ныя аперацыі.

Беларуская наступальная аперацыя “Баграціён” (23 чэрвеня – 29 жніўня 1944 г.). Беларускія “катлы” – Віцебскі, Бабруйскі, Мінскі – акружэнне і разгром германскіх войск. Вызваленне Мінска. Парад беларускіх партызан. Выгнанне германскіх захопнікаў з тэрыторыі Беларусі. Гераізм воінаў Чырвонай Арміі, партызан і падпольшчыкаў. Аднаўленне народнай гаспадаркі рэспублікі.

Складванне антыгітлераўскай кааліцыі і яе роля ў разгроме фашысцкай Германіі.

Вызваленне Чырвонай Арміяй краінаў Еўропы ў 1944–1945 гг. Адкрыццё другога фронту. Падзеі ў Румыніі, Польшчы, Балгарыі, Чэхаславакіі, Югаславіі, Венгрыі. Крымская (Ялцінская) канферэнцыя ўдзельнікаў антыгітлераўскай кааліцыі СССР, ЗША, Англіі. Дэкларацыя аб вызваленай Еўропе і пасляваеннае ўладкаванне свету. Берлінская аперацыя. Сустрэча на Эльбе.

Заканчэнне вайны ў Еўропе. Капітуляцыя Германіі. Патсдамская (Берлінская) канферэнцыя. Дэмакратызацыя, дэмілітарызацыя, дэнацыфікацыя.

Бамбардзіроўка ЗША Хірасімы і Нагасакі. Разгром Японіі. Заканчэнне Другой сусветнай вайны.

Вынікі і гістарычнае значэнне перамогі над фашысцкай Германіяй. Міжнароднае значэнне Перамогі над германскім агрэсарам і яго саюзнікамі.

Асноўныя крыніцы і фактары Перамогі. Баявая садружнасць народаў СССР у гады Вялікай Айчыннай вайны.

Уклад беларускага народа ў перамогу над фашызмам. Воіны-беларусы на франтах Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнаў.

Урокі Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.

Асноўныя тэндэнцыі развіцця свету пасля Другой сусветнай вайны. Беларусь – адна з краін-заснавальніц ААН.

Нюрнбергскі працэс – судовы працэс Міжнароднага ваеннага трыбунала над вышэйшымі ваеннымі і палітычнымі дзеячамі нацыскай Германіі.
Заключэнне. Памяць пра вайну

Ушанаванне памяці загінуўшых у Вялікай Айчыннай вайне. Гарады-героі. Мемарыяльныя комплексы: Трэптаў-парк (Берлін), “Паклонная гара” (Масква), “Мамаеў курган” (Валгаград), Брэсцкая крэпасць – герой, “Хатынь”, “Трасцянец”, Курган Славы Савецкай Арміі – вызваліцельніцы Беларусі і інш.

Беларускі дзяржаўны музей Вялікай Айчыннай вайны, краязнаўчыя музеі. Хроніка “Памяць”.

Знакамітыя палкаводцы Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнаў. Ураджэнцы Беларусі – Героі Савецкага Саюза і поўныя кавалеры ордэна Славы.

БДСГА ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Адлюстраванне падзей Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў у літаратуры і мастацтве.

1. 
   Беларусь напярэдадні і ў гады Вялікай Айчыннай вайны: Вучэб. дапаможнік / А. А. Каваленя [і інш.]. – Мінск: Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2005. – 124 с.
   
2. 
   Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне: Дзень за днём (ілюстраваная храналогія): (Да 60-годдзя вызвалення Беларусі) / Я. В. Малашэвіч. – Мінск: Беларусь, 2004. – 231 с.
   
3. 
   Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941–1945. Энцыклапедыя / рэдкал. I. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск: БелСЭ, 1990. – 680 с.
   
4. 
   Великая Отечественная война советского народа (в контексте Второй мировой войны): справочник/авт.-сост. А. А. Коваленя [и др.]. – Минск: Изд. центр БГУ, 2009. – 235 с.
   
5. 
   Вялікая Айчынная вайна савецкага народа (у кантэксце Другой сусветнай вайны): вучэб. дапаможнік / А. А. Каваленя [і інш.]; пад рэд. А. А. Кавалені, М. С. Сташкевіча. – Мінск: Выд. Цэнтр БДУ, 2004. – 279 с.
   
6. 
   Гісторыя Беларусі ў кантэксце еўрапейскай цывілізацыі: дапаможнік / У. А. Сосна [і інш.]; пад рэд. Л. В. Лойкі. – Мінск: РІВШ, 2005. – 333 с.
   
7. 
   Гісторыя Беларусі ў кантэксце сусветных цывілізацый: вучэб. дапаможнік / В. І. Галубовіч [і інш.]; пад рэд. В. І. Галубовіча і Ю. М. Бохана. – Мінск: Сучасная школа, 2007. – 472 с.
   
8. 
   Гісторыя Беларусі: у 6 т. Т. 5. Беларусь у 1917–1945 гг. / А. Вабішчэвіч [і інш.]; рэдкал. М. Касцюк. – Мінск: Экаперспектыва, 2007. – 613 с.
   
9. 
   История Беларуси: в 2 ч. Ч. 2: учеб. пособие / Я. И. Трещенок [и др.]; под ред. Я. И. Трещенка. – Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова. 2005. – 310 с.
   
10. 
    Коваленя, А. А. Великая Отечественная война советского народа (в контексте Второй мировой войны)/ А. А. Коваленя [и др.]. – Минск: Аверсэв, 2007. – 240 с.
    
11. 
    Новік, Я. К. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў – па 2008 г.: вучэб. дапаможнік / Я. К. Новік, І. Л. Качалаў, Н. Я. Новік; пад рэд. Я. К. Новіка. – 2-е выд. – Мінск: Вышэйш. шк., 2010. – 512 с.
    
12. 
    Чигринов, П. Г. Очерки истории Беларуси: учеб. пособие / П. Г. Чигринов. 2-е изд., перераб и доп. – Минск: Вышэйш. шк., 2005. – 463 с.
    
13. 
    Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. / гал. рэд. Г. П. Пашкоў. – Мінск: БелЭн, 1993–2003. – 6 т.
    

Дадатковая

14. 
    Баландзін, К. Культура Беларусі: здабыткі і страты ў гады Вялікай Айчыннай вайны / К. Баландзін // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 5. – С. 20–27.
    
15. 
    Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны: Праблемы гістарыяграфіі і крыніцазнаўства: Зб. арт. – Мінск. – 1999; Беларусь в годы Великой Отечественной войны 1941–1945. – Минск. – 2005; Беларусь. 1941–1945: Подвиг. Трагедия. Память. В 2-х кн. – Минск. – 2010.
    
16. 
    Беларусь у гады Другой сусветнай вайны: матэрыялы для самастойнай працы/ Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія; скл. Н. А. Глушакова, Ю. В. Кірчук. – Горкі, 2008. – 60 с.
    
17. 
    Бешанов, В. В. Десять сталинских ударов / В. В. Бешанов, А. Е. Тарас; под общ. ред. А. Е. Тараса. – Минск: Харвей.2003. – 761 с.
    
18. 
    Варанкова, І. Вераснёўскі выбух у Мінску: гісторыя забойства Вільгельма Кубэ / І. Варанкова // Беларускі гістарычны часопіс. – 2007. – № 12. – С. 22.–25.
    
19. 
    Великая Отечественная война советского народа (в контексте Второй мировой войны): справочник/авт.-сост. А. А. Коваленя [и др.]. – Минск: Изд. центр БГУ, 2009. – 235 с.
    
20. 
    Великая Отечественная война советского народа (в контексте Второй мировой войны): материалы для самостоятельной работы / Н. А. Глушакова [и др.] – Горки, 2013.– 107 с.
    
21. 
    Вернигоров, В. И. Великая Отечественная война советского народа (в контексте Второй мировой войны): учеб. пособие/ В. И. Вернигоров. – Минск: Новое знание, 2005. – 160 с.
    
22. 
    В тылу врага: листовки партийных организаций и партизан периода Великой Отечественной войны 1941–1945 / под ред. С. М. Кляцкина [и др.]. – М.: Госиздат полит. лит., 1962. – 318 с.
    
23. 
    Глушакова, А. Гісторыя Беларусі ў табліцах і схемах: матэрыялы для самастойнай працы / Н. А. Глушакова. – Горкі: БДСГА, 2013. – 144 с.
    
24. 
    Долготович, Б. Д. Военачальники – сыны Беларуси на фронтах Великой Отечественной войны / Б. Д. Долготович. – Минск: Бел Эн, 2005. – 286 с.
    
25. 
    Жилин, В. А. Операция “Багратион”. Освобождение Беларуси / В. А. Жилин [и др.]. – М.: Олма-Пресс, 2004. – 486 с.
    
26. 
    Иоффе, Э. Демографические потери Беларуси в годы Великой Отечественной войны / Эмануил И. // Гісторыя: праблемы выкладання. – 2007. – № 6. – С. 3–7.
    
27. 
    История Второй мировой войны, 1939 – 1945: в 12 т./ под ред. Д. В. Устинова [и др.]. М.: Воениздат, 1973–1982.
    
28. 
    Казлова, С. Аграрная палітыка германскіх акупантаў на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў 1941–1944 гадах / С. Казлова. Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 12. – С.14–22.
    
29. 
    Кушнер, В. Урокі Вялікай Айчыннай вайны. Чаму яны забываюцца? / В. Куш-нер // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 5. – С. 66–72.
    
30. 
    Лемяшонак, У. I. Берлінская аперацыя. Штурм Берліна / У. I. Лемяшонак // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 5. С. 3–9.
    
31. 
    Літвін, А. Атывізацыя партызанскага фактару як складаючай часткі стратэгіі вядзення вайны напярэдадні і падчас Сталінсградскай бітвы 1942–1943 гг. / А. Літвін // Беларускі гістарычны часопіс. – 2013. – № 2. – С. 4–12.
    
32. 
    Літвін, А. Беларускі партызанскі: да 65-й гадавіны стварэння Беларускага штаба партызанскага руху / А. Літвін // Беларускі гістарычны часопіс. – 2007. – № 9. – С.3–10.
    
33. 
    Літвін, А. Цэнтральны штаб партызанскага руху і Беларусь (да 65-й гадавіны з дня стварэння) / А. М. Літвін // Беларускі гістарычны часопіс. – 2007. – № 5. – С. 3–12.
    
34. 
    Мацэль, В. Удзел воінаў-беларусаў у разгроме мілітарысцкай Японіі / В. Мацэль. Беларускі гістарычны часопіс. – 2007. – № 8. – С. 3–9.
    
35. 
    Новікаў, С. Адлюстраванне падзей на Буйніцкім полі 12 ліпеня 1941 г. у нямецкіх архіўных матэрыялах / С. Новікаў // Беларускі гістарычны часопіс. – 2007. – № 7. – С. 12–19.
    
36. 
    Нямецка-фашысцкі генацыд на Беларусі (1941–1944). Мінск, 1995. С. 347, 360; Карательные акции в Беларуси / сост: В. Я. Герасимов, С. М. Гайдук, И. Н. Кулан. Минск. – 2008. С. 18.
    
37. 
    Памяць. Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. Мінск: Вышэйш. шк., 1985–2004.
    
38. 
    Паўлоўскі, А. Разгром фашызму. Урокі Вялікай Айчыннай вайны / А. Паўлоўскі // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 5. – С. 10–20.
    
39. 
    Снапкоўскі, У. Ялта – Сан-Францыска – Патсдам: ад падвядзення вынікаў Другой сусветнай вайны да пасляваеннага ўладкавання свету / У. Снапкоўскі // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 7. – С. 3–11.
    
40. 
    Станкевіч, У. Гераічная абарона горада Магілёва / У. Станкевіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 6. – С. 74–78.
    

Карысную інфармацыю па гісторыі Другой сусветнай вайны можна знайсці таксама на наступных сайтах Interneta:

1. 
   http: // avaccha. virtualave. net
   

2. 
   http:// wwii-soldat.narod. ru/
   

3. 
   http:// www.ib.hu-berlin.de / - pbruhn / b-kunst.htm
   

4. 
   http:// www.almanacwhf.ru
   

5. 
   http:// www.rkka.ru /