| Дрэма Р.Э.
(г.п.Астравец, СШ №1)
СЦЭНАРЫЙ ФАЛЬКЛОРНА-ЭКАЛАГІЧНАЙ ЗАМАЛЁЎКІ
ДА СВЯТА “САРАКІ”
Мэты: выхаванне цікаўнасці да фальклорных здабыткаў нашых продкаў; правядзенне мерапрыемства ў кантэксце выхавання экалагічнай культуры вучняў.
Абсталяванне: два нацыянальных касцюма (жаночы і мужчынскі), касцюм для Жаваронка; музычная апаратура, мутымедыйнае абсталяванне, дыск з прэзентацыйным і відэаматэрыялам; стол, абрус, ручнікі, збан, талеркі, плецены кошычак с выпечанымі птушкамі; буклеты са змешчанымі: інфармацыяй аб удзельніках, народных вераваннях, язычніцкіх і хрысціянскіх каранях свята, урыўкамі песень.
Дзеючыя асобы:
Вядучы
Дзяўчынка
Жаваронак
Вучоны-этнограф
Арнітолаг
(Гучыць музыка. Святочна ўбраная зала.
На сцэну выходзяць усе ўдзельнікі, акрамя Жаваронка)
Усе (акрамя Жаўрука):
-
Добры дзень, Вас вітае творчы калектыў …
Дзяўчынка:
-
Ціха, ціха… Так будзе нецікава. Паважаныя прысутныя, паспрабуйце здагадацца, які ваўчок не верціцца?
(лясны жаваронак)
Усе:
-
Вас вітае творчы калектыў “Жаўрукі”.
Вядучы:
-
22 сакавіка адзначаецца свята “Саракі” ў гонар сарака пакутнікаў. Ёсць павер’е, што ў гэты дзень з цёплых краін прылятае сорак розных птушак. І першая з іх – жаваронак.
Арнітолаг:
-
Існуе легенда пра ўзнікненне жаваронка: Бог падкінуў высока ўверх камячок зямлі і пераўтварыў яго ў шэрую, як зямля, птушачку. Жаваронка.
Дзяўчынка:
-
Згодна з паданнем, жаваронкі вымалі калючыя шыпы з цярновага вянка распятага Хрыста.
-
Узняўшыся высока ў неба, жаўрук праводзіць час у малітвах. Потым, раптам сціхнуўшы, ляціць яшчэ вышэй – на споведзь да самога Бога.
Вядучы:
-
А ўсё ж такі, як выглядае гэтая божая птушачка? Што аб ёй вядома навуцы? Паважаны арнітолаг, раскажы.
(Паведамленне пра жаўрука з дэманстацыяй слайдаў.)
Арнітолаг:
-
Жаўручок – невялікая птушка.
Важыць грамаў каля сарака,
А, бывае, болей крышку.
У пер’е шэрае ўбраны,
Мае клювік невялічкі,
Песні звонкія шчабеча…
Вядучы:
-
Ну, а як жыве жаўрук раскажы нам, чалавеча?!
Арнітолаг:
Ладкуе ён гняздзечка.
У гняздзечку да пяці яечак
Адкладае жаўручок.
Корміць дзетачак пясняр
Амаль дваццаць дзён запар.
А ўжо потым птушаняткі
Разам з бацькаю і маткай
Летам сілкуюцца жучкамі,
Ласуюцца матылькамі.
А як восень надыходзіць –
І насеннечка знаходзяць.
Вядучы:
-
Вядома, што прылёт жаўрука ва ўсіх краінах быў звязаны з надыходам вясны. Цікава, а як жа нашы продкі ставіліся да гэтай маленькай несамавітай птушачкі? Сёння мы наладзілі тэлемост з вучоным-этнографам, які зараз, будзем спадзявацца і паведаміць нам аб гэтым.
-
Добры дзень!
(Дыялог з вучоным-этнографам будзе весціся віртуальна.)
Вучоны-этнограф:
-
Добры дзень уісм прысутным!
-
Як божую птушку, жаваронка забаранялася ўжываць у ежу, а забіць яго лічылася вялікім грахом. Жаваронка называлі вестуном Божай Маці.
Дзяўчынка (кладучы пляцёнку з выпечкай на ручнік):
-
У даўніну выпякалі з цеста жаваронкаў і давалі адразу каровам – як удзячнасць за малако ды масла, потым авечкам – за цёплыя валёнкі ды тулупы, а потым – дзецям. І прыгаворвалі(ідзе ў зал да гледачоў і частуе іх):
Ой, вы жавароначкі, жавароначкі,
Ляціце ў поле, нясіце здароўе:
Першае – кароўе,
Другое – авечае,
Трэцяе – чалавечае.
(Чуецца спеў жаваронка.)
Дзяўчынка:
-
Чуеце, жавароначак і да нас ляціць!
(Улятае жаваронак.)
Жаваронак:
-
Добры дзень усім! Так прыемна, калі вяртаешся на Радзіму! І так прыемна, калі тут цябе чакаюць!
Дзяўчынка:
-
Не проста чакаем, а разам з тваім прылётам і жыццё ўслаўляем!
Жаваронак:
-
Чую, чую. А пакуль я ляцеў да вас, яшчэ такія заклічкі з роднай старонкі чуў …
Арнітолаг:
-
Мабыць мы ведаем гэтыя заклічкі. (Звяртаючыся да астатніх удзельнікаў) Давайце адну з іх заспяваем!
Усе:
(Спяваюць, выконваючы рытуал зазыву птушак):
Жавароначак-пералётачак!
Прыляці да нас!
Прынясі ты нам
Вясну ясную,
Вясну красную!
Жаваронак, да зімы
Прыляці да нас, сюды!
Нам зіма так надаела,
Усю салому пераела!
Жаваронак:
-
Дзякуй вам! Менавіта на такія заклічкі мы, птушкі, і адклікаемся.
-
Дарэчы, а ведаеце, што я магу насвістваць да 2000 мелодый?
Дзяўчынка:
-
Ведаем, ведаем пра твае цудоўныя спевы! А яшчэ ведаем, ад дзядуль ды бабуль, што жаўручок прылятае на праталіну, а шпачок – на прагаліну.
Вядучы:
-
У народзе кажуць, што жавароначак за сабой сорак птушак вядзе! А што на гэты конт нам паведаміць этнограф?
Вучоны-этнограф:
-
Ты, паважаны жаўручок, ушаноўваешся не толькі ў прыказках і прымаўках, у паэзіі і песнях, але і ў беларускай народнай вышыўцы і ткацтве.
Дзяўчынка:
-
Ты ў культуры беларусаў з’яўляешся сімвалам кахання. Майстрыхі кажуць, што калі адлюстраваць жаваронкаў, якія ідуць адзін за адным – гэта сімвал пачатку кахання.
Вядучы:
-
А калі жавароначкі будуць глядзець адзін на аднаго?
Вучоны-этнограф:
-
Тады гэта будзе сімвалізаваць самы росквіт кахання!
-
А вось калі птушачкі будуць адвернуты адна ад другой, то гэта, на жаль, паведаміць нам аб тым, што каханне скончана.
Дзяўчынка:
Вучоны-этнограф:
-
Вось паслухайце, як прыгожа пісаў у свой час Янка Купала:
А жаўранак звоніць над грушай,
Свой кліч селяніну свяргоча:
Смялей, беларусе-араты!
Смялей уздымай к сонцу вочы!
Жаваронак:
-
Як жа прыемна, што мяне так сустракаюць, так мяне шануюць! Але ж… мне трэба ляцець далей, несці вясну. Да пабачэння… (шчэбет жаўрука).
Усе:
Вядучы:
-
А Вам, паважаныя прысутныя, на развітанне
Вучоны-этнограф:
Арнітолаг:
Дзяўчынка:
-
Прыгажосці і шчодрасці ў Ваша жыццё!
Усе:
(Пад гукі музыкі выходзяць са сцэны.)
|