Сакавіцкімі шляхамі, Па-над белымі снягамі Дзень, святы для ўсіх плыве1, За сабою нас заве
Спампаваць 365.54 Kb.
|
1 2
| У с т у п .
Сакавіцкімі шляхамі, Па-над белымі снягамі Дзень, святы для ўсіх плыве1, За сабою нас заве – На шырокія прасторы, Дзе былога гонар, дух, Дзе ляціць да зор, угору Спадзяванняў нашых круг. А ў Брылях2 завейных – гола. І ці ёсць тут дзе жыццё?.. Ёсць! Бяжыць, гляджу, Мікола 3 - Зараз будзе зноў зліццё Нетаропкае гаворкі З надвячоркам, што заціх – Пад зіхценнем светлай зоркі І пад шэпты чорных крыг, Што таўкуцца на Рудэі4 І ў Расту5 плывуць ажно… Г о с ц ь . Тут у сенцах грукат: “Дзе я?! Ну, нічога ж не відно, - Хоць бы лямпачка якая! Эй, Панас, чорт пабяры!.. О, а я цябе гукаю! Ну, здароў, харэй стары!” І, рассеўшыся ўрачыста, Распачаў аповед свой: “Дзень сягоння быў вячысты: Разгарнуўся той сувой Сакавіцкай слаўнай даты! Ну, і мы з брылеўскай хаты Разам з Алачкай-каханкай6 З ранку ў свята паляцелі. Эх, на жаль, няма ў нас танка – Вось бы з зайздрасцю глядзелі Магілёўскія на нас! Танк у дзень такі – як раз! К а с т у с ё ў . Напярэдадні Рыгорка – Кастусёў7, той самы, наш – Ды сваёй скорагаворкай, Ды ў брылеўскі мой бліндаж Пазваніў: “Пачнецца свята Там, дзе Ленін і Сярго Аб’ядналіся заўзята Каля Болдзіна таго8. А семнаццатай гадзіне Мы пачнем адтуль хаду, І сваім настроем грымнем, І развеем мы нуду – Каб адчулі беларусы Дваццаць пяты дзень вясны! Годзе ўжо канаць у скрусе – Хай канаюць вунь яны !”… О, натхніўшыся Рыгорам, Можна плысці і праз мора, Горы можна перайсці – Каб куточак той знайсці Непаўторнага, святога, Ад якога на душы Светла, лёгка… Ты пішы!..” Памаўчаў у задуменні, Пасапеў у сівы вус – І ўспамінаў тых імгненні Развінулі зноў абрус. А л я к с а н д р Р ы г о р а в і ч . “Трэба тут, браток, адзначыць: Горад – гэта ого-го! Я імкнуся там пабачыць Шмат каго і шмат чаго – Калі зрэдку залятаю На бліскучы той асфальт: І сяброў я там вітаю І яны крычаць мне: “Хальт!”9 Вось і сёння: нос – угору, Бо мяне, дарэчы, сам Аляксандр – эх! – Рыгорыч Запрасіў у гарвыканкам10. Во! Ты бачыш, як прыспела І якія людзі тут!.. І да тых прыступак смела Скіраваўся наш маршрут. Гмахам велічны будынак За блакітам тых ялін11, - Сэрца робіць аж прыпынак!.. Супакойся, сэрца, блін! І праз позірк вартавога – Ой, глядзеў той хлопец строга! – На паверх залезлі трэці І – налева. Надпіс свеціць: “Канцылярыя”. Ого! “Як знайсці мне?..” – “Вам каго?” – ( Там жанчына вось такая ) – “Тут Рыгоравіч у вас…” – “Пачакайце – пагукаю!
“Злата Прага”!.. Тую смагу Будзем півам наталяць, - Апасля вы піва браць У рот не будзеце паўгода! Там, вядома жа, “Свабода”16, І Скарынавы сляды17, Й беларускага народа Прыхаваныя гады18… Векапомную імпрэзу Падрыхтуем для сяброў – Хай паслухаюць гарэзы Трапятанне родных слоў. Жыць? Гатэль? Ой, гумарысты! Можа, “Хілтан”19 вам падаць? Будзем чынна ў полі чыстым Мы світанкі сустракаць, Пазяхаючы дрыготка У байскауцкіх20 мяхах. То не жах, сябры, - знаходка! Так – танней! Нашто размах?.. Вунь Зіноўеў21 і Ульянаў22 Па-сапраўднаму, не сп’яну Засяліліся у шалаш23 - Потым быў такі кураж!.. Ну, давайце вашы грошы І адбіткі пашпартоў! Усё, пабег, мае харошыя: Спраў яшчэ – як тых клапоў!” І прапаў у калідоры, Шаматнуўшы барадой. Ён такі: сказаў - падорыць Слой з гаючаю вадой… Н а С а д о в а й . Зноў ахоўнік ля ўвахода, - Бокам, бокам з тых вышынь І хутчэй адтуля ходу!.. І ужо аднекуль: “Дзынь!” – Подых чуецца далёкі Волі, сэрцы там пяюць – І гісторыі аблокі Над Садовай24 паўстаюць. І па стомленаму бруку, Ля гімназіі старой25 Мы пайшлі на тыя гукі Надвячоркавай парой. Сакавіцкая аблога, Задуменны Магілёў… І – пякучка-насцярога Міліцэйскіх патрулёў. Вунь Жэглоў, а вунь Шарапаў26,- Колькі ж вас, чорт пабяры!.. Ой, глядзі: атрад АМАПу27 На аўтобусе ў двары! Ай, Алёнушкін28 - палкоўнік, Нашых нораваў ахоўнік - У папахе, с рацыяй, Пэўна, у прастрацыі Міма нас пратупацеў, Нешта ў рацыю крахцеў, - Краем вуха разабраць Здолеў я: “Яб..на маць!”… Да чаго тут падрыхтоўка? Мо, чакаецца вайна?.. Калі што, у мяне вінтоўка Прыхавана ля гумна. О, знаёмыя асобы: Бора Бухель29, Салаўёў30, Вунь і Краўчанка31 без слоў Аглядае ўсе вантробы. Абчапляўшыся значкамі, Бел-чырвона-белы ўвесь ( Да мяне, маўляў, не лезь! ) Серж Нягацін32 - вось ён, з намі. Тут і моладзь у банданах33, І сур’ёзныя мужы – Прыхінуліся аддана Да святочнай той імжы. М а н д а р ы н ы . А пад “пушкінскім” балконам34 - Лёсам, часам нескароным – Строгі Зміцер Салаўёў. Нас убачыў: “Эй, Яцкоў! Вось трымайце!” - і абрынуў Нам у рукі мандарыны. І аранжавыя зоркі Паплылі ва ўсе бакі – Пад паглядам пільным, зоркім: Міліцэйскія палкі Аж дыханне затаілі – Рэвалюцыя! Майдан! Ох, аранжавым мы ўпілім!”35… Але ўлётак чамадан Нераскрытым нікнуў долу: Міліцэйскага дазволу Вось на гэты распаўсюд Нават Бухель не дамогся, Хочь упэўнена запрогся Утварыць чарговы цуд – Паскакаў на перамовы, Ну, а там за словам слова, Спрэчка ажно да аблок І – прыступкі ў “варанок”36. Во, “хапун”37 ужо пачаўся: Вунь Нягаціна цкуюць, - Той, вядома ж, раскрычаўся: “Ой, ратуйце! Ой, заб’юць!” І народ па-партызанску Падцягнуўся, загудзеў: “Не чапайце хлопца, гансы!” – Тут Алёнушкін забздзеў І Сірожу адпусцілі. Н а в і н а . “Ой, ці чуеце? Схапілі – З навіною Салаўёў, - Толькі што мне пазванілі І сказалі: “Кастусёў Ні за што арыштаваны!” Вось уладай што абрана – Самых лепшых выбіваць! Як жа гэта ўсё стрываць?!” І ўзвілося хваляванне Над схмурнелай грамадой… Ноч адыдзе. Будзе ранне – І світанне неспакой, Што пануе сёння хціва, Памяце усім на дзіва, - Глянь, што робіць беларус! Дзе адвечны той прымус?..” Змоўк Мікола ў задуменні, Абдымаючы імгненні Зрокам, кінутым у час… К о л а с . “А далей, браток Панас, Нас панесла на сустрэчу Ажно з Коласам 38 самім! Не, не з тым, што ў бронзе вечнай Развінае свой кілім39, - З Уладзімірам, чый тата40 Будаваў заўжды заўзята Хату мрояў тэатральных, Мог усё крытыкаваць. Ну, а сын паўстаў харальна Ў рэжысуры. І здымаць Давялося шмат, цікава41. Абавязаны ён славай Магілёву: тут, у нас, Фільм рабіў у першы раз42. Марыць ён інтэлігентаў – Гэтых вечных інсургентаў43- Аб’яднаць вакол сябе – Каб на заўтрашняй сяўбе Шчыра, моцна, без прынукі Падхапілі зерне рукі І засеялі раллю Нашай будучыні. Вось! Дай кілішак я наллю – Перасохла горла штось! Ух!.. З чаго ты гэта гоніш?.. Т о ў с ц і к . Во й гатэль той – “Магілёў”44; Дубравенкаўскія гоні45 Заспявалі нам без слоў… Не відаць чамусь нікога,- Стой, як пень, тут і палай!.. Ай, глядзіць вунь нехта строга,- Ой, то ж Тоўсцік Мікалай!46 Ён жа з Коласам заўсёды, Як Купала Янка47 - з тым… Прыклад розуму і згоды На шляху ліхім, крутым. І з тутэйшых: у абкоме48 Ля Ляонава49 сядзеў; Млеў пасля ў газетнай строме50 - Вельмі ўважліва глядзеў На Айчыну. І аднойчы – Напярэдадні той ночы – Мой артыкул ціскануў51 - Пра ліхога кандыдата, Што напорыста, заўзята Абяцаў краіне краты. Як жа я тады уткнуў!.. Вер не вер: усё збылося, - Аж мурашкі па спіне!.. Вось такое, брат, двукоссе Наляцела на мяне!.. З н а ё м с т в а . Ну, далей. Угледзеў Тоўсцік, Павітаўся. Вось і госці: “Колас!” – голас, нібы гром. “Я – Алесь! І астраном!”52
“У гэтым доме Колас быў”. Ад Вавілава, ля ФАКу54, Праз заснежаны шанхай Кіламетр, здаецца, з гакам, - Вось і дом55. Шуміць там гай – Магілёўцы ўжо паціху Хвалявацца пачалі: “Дзе ж гасцей тых носіць ліха? Ну, нарэшце ўжо дайшлі!”… Чынна, строга, з насцярогай Павіталі менчукоў, - У нас, маўляў, свая дарога, Ну, а вашых тых шляхоў Зараз хібы ўсе пабачым, Зразумеем – хто тут мачо56. Калі што, дык мэкнем здачы,- Мы такія! А то як?.. І Нягацін, і Шчарбак57, Клімуць58, Суднік59, Булавацкі60, І Агееў, і Васіль61 Тут прыйшлі гуляць не ў цацкі, Бо лунае над усім Гістарычная прастора – Да сябе заве, угору, - Гэта трэба зразумець… Р э п а р т а ж . “Ой, ну дайце паглядзець! - На святло тэлеэкрана Насцярожыўся Шчарбак, - Во: расейцы без падману Круцяць мінскі наш бардак!”62 І мы ўсе пасуравелі, Углядзеўшыся ў той жах – Як АМАПаўцы ляцелі І рабілі, што хацелі, Як на скурчаных руках Кайданы зазіхацелі… Вось такія сёння справы, Мой браток, - ці грэх, ці два! Крок улева, крок управа І – трымайся галава!.. Трэба нам на гэту ласку Пад рукою мець заўжды Бранірованую каску – У тым шлеме ад бяды Захінёмся, як бывала У гісторыі не раз. З - з а к р а т а ў . Тут для нашага кагалу Надышоў навейшы час: Пад зіхценне перазвону – Там такія, брат, званы – З сенцаў выкаціўся гонар, Паказаліся яны – Кастусёў Рыгор Андрэіч І Рыгорыч Васількоў63. І ўзарваліся над рэем Прывітанні сябрукоў, І узрушылася хата!.. Гэта ж, братка, ого-го: Хлопцы вылезлі з-за кратаў, Нацярпеўшыся ўсяго!.. З а т р ы м а н н е . І адразу: “Як там? Што там?..” І Рыгор пачаў хаду: “Хлопцы! Выйшаў я з работы, Да тралейбуса іду. Тут Бычко са мною, Саша64, І Падліпскі тут Іван65; Пра жыццё гамонім наша І пра наш Туркменістан66. На гадзінніку – шаснаццаць. Раптам ззаду тупат, крык: “Ну, за вамі, блін, не ўгнацца!” “Усё, - падумаў я, - кірдык!..”67.
“Грамадзянін Кастусёў? Вас папросім затрымацца Для размовы тэт-а-тэт: Трэба ў справе разабрацца – І ўсіх мух ад тых катлет Аддзяліць рукою цвёрдай!” Што патрэбна гэтым мордам?.. Запытаў: “А вы адкуля? “ – Паказалі ўсё без слоў, Свае “ксівы” разгарнулі – Глянь ты: прапаршчык Хартоў68, Шэраговец нейкі справа, Злева – Новікаў, маёр69. “Хлопцы, хуценька да справы! Ну, які ў вас тут сыр-бор? Пачакайце: зараз звякну Я Рыгорычу - туды !.. Слухай, дзядзька, мне тут вякнуць Не даюць! Паслаць куды? Не, - сур’ёзныя жа людзі! Ты давай-ка падграбай – Трэба стукнуць тут у грудзі, Каб затросся гэты гай!.. Тыя вылупілі вочы – А каму жа я званіў? Хто ж, скажыце мне, ахвочы, Каб Рыгорыч уваліў? Пацішэлі: “Вам, шаноўны, Трэба ў Ленінскі РАУС!”70 Я ім мякка так: “Панове! Штой-та робіцца? Прымус? Я – затрыманы ці хто тут?! Не? Бывайце!” А яны: “Зараз мы АМАПа роту Свістанём!” Ну, мне вайны Не патрэбна – ранавата. Каб жа ўсе жылі яны І здарова, і багата!.. Ды, тым больш, на скрыжаванне Шмідта й Габраўскай71 народ Падцягнуўся і пытанні Забухцеў. Я напярод Падлічыў наступствы тыя: Могуць хлопцаў і пабіць. Ім кажу: “Пайшлі, крутыя! А то зараз бараніць Давядзецца. Не стрымаю – Бо, што маю, то і маю!” П а д с т а в а . Ну, прыйшлі ў той РАУС цьмяны – І пачулася крозь гам: “Тут у нас абмаляваны Горад увесь. Скажыце нам: І адкуль такое гора? Хто на сценках і заборах Пра Луку і пра муку72, Пра Эўропу і пра жопу73 Рэгулярна стракаціць?” Ах, ты, маць тваю іціць! У эксперты запісалі, - Проста нейкі Эрмітаж! Ой, мяне бы не чапалі І не лезлі ў мой бліндаж!.. “Хлопцы, кіньце вы дурное! Ну, які “графітчык”74 я? Вось гідраўліка75 - святое, Там я знаю дах..я. Дзе якая жалязяка, І які дзе болт уткнуць – Гэта ведаю з адзнакай, Тут мяне не абмінуць!” В а с і л ь к о ў . У гэты момант зашумела Наваколле да асноў І ўляцеў Рыгорыч смела – Наш Віталя Васількоў. І адразу: “Ну-ка, ну-ка – Гэта што за праізвол?” Тут яму скруцілі рукі – Ён здзівіўся: “Вось дазвол – Я жа праваабаронца! Калі будзеце ламаць, Будзе ў клетку вам аконца! Смірна ўсім, такую маць!” Васількоўскія паперы, Дзе ўсяго там да халеры, Пачыталі і вяртаць Нават і не захацелі. А Віталь ім: “Звар’яцелі! Там пра гэта затрыманне Ўжо па радыё таўкуць – Уся “Свабода” з прыдыханнем Задудзела й будзе дуць! І наогул: наш Андрэіч – Ён абкома сакратар!76 Тут жа – прапаршчык дурэе! Ну ты, прапар, і змагар! На каго руку паднялі? Дзе субардынацыя?! Тут – палкоўніцкія хвалі! Вызывай па рацыі!” С к а р г а . І напраўду – хлопцы тыя, Ачмурэлыя ў канец, Пазванілі: “Нам тут шыюць! Будзе зараз нам пі..дзец! Не было такога з веку!..” Не паспеў заціхнуць хнык, Як ляціць Іван Тупека77 - Падпалкоўнік, кіраўнік. Паглядзеў на наш клапоўнік І пачаў без лішніх слоў: “Там Алёнушкін, палкоўнік, Й падпалкоўнік Ермакоў78 У вашай скарзе79 фігуруюць. Трэба ехаць у УУС80, Бо за скаргу нас мардуюць! І нашто нам гэты флюс?” Калі трэба – што тут зробіш? Я жа бачу: цягнуць час. Ды й няёмка ў той вантробе, - Вунь як зыркаюць на нас!.. Ну, паехалі. Й адразу Гучна з рацыі: “Адбой! У Кастрычніцкі81 заразу – Там хай пішуць “опер” свой!” Так карцела крыкнуць: “Годзе!” – Ды Віталь забараніў. Тут і Краўчанка Валодзя Абарону узмацніў. Нешта чыркнуў я ў паперах – І бягом за тыя дзверы! Дзве гадзіны – як злізала: Васемнаццаць на двары! Там гісторыя паўстала – Мы ж вось тут, чорт пабяры!.. С т р а ж . Ды старонку у канспекце Лёс не тую разгарнуў – І на Пушкінскім прашпекце82 Нас ДАІшнік83 тармазнуў. Побач “Космас”84, Пушкін85 млее, Хлопец з палкай слупянее; Не – не пройдзе тут бардак: Начэку заўжды Лабяк!86 І пачаў: правы, педалі; А ці грукае паддон? Ну-ка, фарай паміргалі! А ў аптэчцы ёсць гандон? Нешта мала вунь саляркі! А чаму памяты “Форд”87? Колер нейкі дужа маркі! Ду-ду-ду-ду-ду-ду… Чорт!.. Адчапіліся ад стража Мы праз сорак аж хвілін! Вось такая, хлопцы, лажа! Невязуха сёння, блін!.. Ну, нічога! Тут мы – з вамі! Справу зараз зробім мы. Пасябруем, мо, дамамі – Побач нашыя дамы!” І, пачуўшы ад Рыгора Той амаль што дэтэктыў, Мы ў другое ўплылі мора, Завялі другі матыў… Р а з м о в а . Распачаў Мікола Тоўсцік – Пра яднанне, чыннасць, лёс; Што мы тут – зусім не госці, Што пытанняў сёння стос, Што патрэбна вырашэнне Варушэнняў грамады: Не адчуеш тых цячэнняў – Недалёка да бяды. І таму Ўладзімір Колас Сёння тут. І хоча ён, Каб пачуўся кожны голас, Каб пачуццяў бомкнуў звон… І Георгіевіч з ходу Завязаў вузельчык свой, Каб прысутнаму народу Перадаўся неспакой – За спрадвечнае маўчанне Там, дзе трэба не маўчаць; За фальшывае гучанне, Што паспелі мы абраць; За самотны лёс Айчыны, І за нашу ролю там, Дзе шануецца Учынак, А не чорных сварак гам. І патрэбна разуменне, Хто такі інтэлігент – Ці ўладар свайго імгнення, Ці вар’ят, які ушчэнт Разбурае мілагучнасць Паміж небам і сабой… Ёсць адвечнае, Ёсць штучнасць – Выбар толькі за табой. І нырнулі мы глыбока Ў строму тых шаманскіх слоў. І сваё прыжмурыў вока Ў задуменні Кастусёў. І пытанні ўсцяж пасеяў Вечар той: з усіх бакоў – Пра сваё спытаў Агееў, І маўклівы Васількоў Нешта трапнае агучыў; І Шчарбак паклаў да кучы Ўсю сваю неардынарнасць; А Аўраменка бясхмарнасць, Як заўжды, занатаваў… І адказ на ўсё гучаў. І сышліся, безумоўна, Ўсе на тым, што трэба нам Штосьці вывучыць нанова, Нешта выкінуць у хлам, І – яднацца: без яднання Будзе вечнае змярканне, І ніколі тое сонца Не загляне у аконца,- Ды й аконца тое дзе?.. П а с а д а . Зноўку Тоўсцік грамадзе Прапанову: “Хлопцы, трэба Тут ячэйку88 ўсталяваць – Каб было бясхмарным неба, Каб магло заўжды лунаць Меркаванне магілёўцаў – І каб чула ваша слоўца Наша Рада89. Ну, вы як? Згодны? Добра! І, вядома, Вам спатрэбіцца маяк – Каб свяціў вось тут, ля дому, Зрухі каардынаваў. Я так думаю: да спраў Далучыце вы Яцкова, - Ён, вядома ж, баламут, Але там, дзе трэба Слова Ці павага да высноў – Зробіць ён усё зэр гут90. Вырашайце!” Над пакоем Цішыня спляла кілім. Крэхнуў Клімуць: “Раз такое – Пагадзіцца трэба з тым! Мы жа ведаем Міколу,- Хай працуе! Калі што – Дапаможам, мы ж - наўкола! Будзе добра ўсё! А то!..” Аксакала91 падтрымалі І мяне вось так абралі92. Ну, а потым, як вядзецца, - Чарка, шкварка між размоў. Як мне гэта адгукнецца?.. К о д а . Ты, Панас, хоць пару слоў Мне сказаў бы у падтрымку – Бачыш, кінула куды! Ай, давай грамульку дрынкну Ды пайду, а то брады На Рудэі ўжо шапочуць, - Вунь світанак паўстае…” І праз міг у ноч пакрочыў, Рассыпаючы свае Успаміны, хваляванні… Ну, да новага спаткання! 31 сакавіка – 13 жніўня 2005 г. Спампаваць 365.54 Kb. Поделитесь с Вашими друзьями:
|
1 2