prima A. Lektionstexte
1T Auf dem Weg zur Kurie
In unserem ersten lateinischen Text treffen wir auf den Senator Marcus Aquilius Florus, der zu einer Senatssitzung in die Kurie eilt. Er hat sich verspätet, man schließt bereits die Türen, ein Sklave wartet ungeduldig auf ihn.
Senator in forum1 properat, nam ibi curia est.
Hic turba stat et clamat: „Ave, senator!“
Senator gaudet et clamat: „Salvete!"
Subito servus adest et rogat: „Ubi Marcus Aquilius Florus
senator est?“ Turba: „Ibi est!“
Senator ridet, tum in curiam2 properat.
1in forum auf das Forum – 2in cûriam in die Kurie
2T Sieg im Circus Maximus
Hodie Aulus in Circo Maximo1 est; nam ibi ludi sunt. Sed
ubi Gaius amicus est? Aulus diu exspectat. Tum gaudet.
Tandem amicus adest. Subito populus clamat: „Ave,
senator!“ Marcus Aquilius Florus senator adest.
Etiam Aulus et Gaius clamant: „Ave, senator!“ Nunc
populus tacet, portae patent, equi et agitatores2
accedunt. Denique equi in carceribus3 stant, senator
signum dat4, equi currunt. Populus surgit et clamat.
Etiam Aulus et Gaius surgunt. Tum Aulus gaudet:
„Syrus victor est! Ecce: Ibi praemia sunt!” Sed Gaius:
„Etiam equi victores sunt.“
Dann steigt Syrus zur Loge des Veranstalters hinauf und nimmt seinen Preis in Empfang: einen Palmzweig (palma) und einen Beutel mit Münzen. Auch die Pferde werden mit Palmzweigen geschmückt. Lauter Jubel erschallt im Stadion, als Syrus seine Ehrenrunde absolviert. Aulus ist glücklich, denn wieder einmal haben die Grünen
gewonnen!
1in Circô Maximô im Circus Maximus – 2agitâtor Wagenlenker – 3in carceribus in den Startboxen – 4sîgnum dat (er) gibt das (Start-)Zeichen
2Z Siegerehrung
Nach dem Rennen sind Aulus und Gajus zu den Ställen gegangen, um das siegreiche Gespann zu empfangen.
Aulus rogat: „Ubi sunt equi? Ubi sunt agitatores1?
Ubi sunt praemia?“ Amici diu exspectant.
Tandem equi accedunt et amici clamant: „Hic victores sunt!“
Etiam Syrus agitator accedit.
Amici: „Syrus victor est! Io2! Syrus victor est!“
1agitâtor Wagenlenker – 2Iô Hurra!
3T Aufregung in der Basilika
Atia et Antonia amicae forum petunt et
aedificia spectant. Tum basilicam Iuliam intrant et ad
mercatores accedunt. Per basilicam properant et Rutilium
mercatorem petunt. Nam Rutilius bestias vendit.
Rutilius ante tabernam stat, amicas videt et clamat: „Hodie
simiae1 et psittaci2 adsunt!“ Statim amicae in tabernam
contendunt, simias spectant.
Etiam mulieres tabernam intrant. Subito psittaci clamant:
„Psittaci adsunt! Psittaci adsunt!“
Mulieres autem clamorem tollunt: „Quid? Quid est?
Quis clamat?“
Rutilius ad mulieres accedit et psittacos monstrat3. Nunc
etiam amicae psittacos vident. Itaque simias relinquunt et
ad psittacos accedunt. Subito simiae clamant.
Tum Rutilius: „Quid est? Cur simiae clamorem tollunt?“
Rutilius autem Atiam et Antoniam apud simias non iam
videt: „Ubi sunt amicae? Cur simiae …?“
Subito psittaci: „Simiae! Simiae!“
Amicae et mulieres et Rutilius rident.
1sîmia Affe – 2psittacus Papagei – 3mônstrâre zeigen
4T Streit in den Thermen
Aulus et Gaius thermas petunt. Ad portas accedunt et
intrant. In thermis mercatores adsunt. Mercatores Aulum
et Gaium vident; sed amici ad apodyterium contendunt,
ubi vestes deponunt. Tum per frigidarium tepidarium
intrant. Ibi Lucium amicum vident et salutant1. Sed Lucius
tacet.
Gaius (ad Aulum): „Cur Lucius tacet?“ Aulus: „Lucius de
Atiâ cogitat – nam Atiam amat et semper amicam donis
delectare vult; tamen Atia Lucium non semper laudat.“
Gaius (ad Lucium): „Atia te certe amat, sed dona non
semper exspectat! Nam …“
Plötzlich ertönt lautes Geschrei. Der Stimme nach ist es der Getränkehändler Quintus, der wieder einmal einen Dieb gefasst hat. Sogleich eilen Aulus, Gaius und Lucius zu dessen Stand:
Quintus mercator thermas
clamore complet. In turbâ
stat et cum sene certat2.
Quintus mercator: „Senex vinum sumit, sed pro vino
pecuniam dare non vult! Fur est! Fures tantum in thermis
sunt!“
Aulus et Gaius rident. Aulus: „A! Quintus fures non
amat: Mercator est, numquam dona dat.“ Gaius: „Lucius
mercator non est; nam Lucius semper dona dat – Quintus
numquam!“ Aulus: „Tamen Atia Lucium non laudat,
Quintum autem uxor certe semper laudat!“
Nunc etiam Lucius ridet. Tum Aulus et Gaius cum Lucio ad
palaestram properant. Ibi cum adulescentibus pilâ ludunt3.
1salûtâre begrüßen – 2certâre streiten – 3pilâ lûdere Ball spielen
4Z Zu zweit auf dem Forum
Diu amici in palaestrâ cum adulescentibus pilâ ludunt1. Tum
Lucius amicos relinquit; nam Atia amica in foro est. Lucius ad
forum properat. Ante basilicam Iuliam stat, sed amicam non
videt. Ubi Atia est? Tandem Atia adest. Lucium in turbâ videt et
ad amicum accedit. Tum cum Lucio basilicam intrat. In basilicâ
Lucius et Atia mercatores vident. Mercatores basilicam clamore
complent. Etiam Lucium et Atiam vident.
Tum Lucius et Atia per basilicam contendunt, forum intrant.
Per forum ambulant2; gaudent et rident.
1pilâ lûdere Ball spielen – 2ambulâre spazierengehen
5T Jubel auf dem Forum
Hodie Aulus et Gaius ad forum properant. Etiam Atia et
Lucius adsunt. Aulus consistere vult, sed Atia: „Ubi es?
Cur dubitas? Ad forum currimus! In foro populus senatores
exspectat.“ Aulus: „Ad forum propero et curro, sed non in
Circo Maximo sumus! Cur non consistitis? Heus1, cur non
respondetis?“ Sed amici non consistunt. Undique turba
ad forum contendit. Nam hodie nuntius in curiâ est et
victoriam nuntiat.
Amici forum intrant et curiam petunt. Atia: „Ecce! Iam
senatores e curiâ ad rostra2 accedunt.“ Etiam M. Aquilius
senator adest. Repente populus tacet, tum C. Servilius
consul palam nuntiat: „Tandem victoriâ gaudere licet!
Tandem victores sumus! Gaudemus, quod non iam iniuriis
dolemus, quod non iam cum barbaris pugnamus, quod
non iam patriam armis defendimus. Deos sacrificio3 colere
debemus; nam nunc sine periculo vivimus!“
Statim populus clamat: „Io triumphe!4“ Etiam amici nuntio
gaudent.
1heus he, heda! (Ausruf) – 2rôstra Pl. Rednerbühne – 3sacrificium Opfer – 4Iô triumphe! Triumph, Sieg!
5Z Paul im Senat
Wie immer sitzt Paul im Unterricht neben Barbara. Sie haben Latein. Paul liebt die Antike, am liebsten wäre er selbst Römer. Angestrengt betrachtet er das Bild des Forum Romanum und taucht in seine eigene Vorstellungswelt …
Subito Paulus forum et basilicas et curiam videt.
Paulus: „A! In foro sum! Ecce, ibi curia est: Porta patet.
Ad curiam accedo, ante portam consisto. Senatores video:
In curiâ sedent1 et clamant; subito autem surgunt, me2 salutant3.
Curiam intro. Senatores: ‚Tandem ades! Cur accedere dubitas?‘
Et ego4: ‚Cur curiam clamore completis?‘ Senatores: ‚Tandem
victoriam nuntiare licet! Victores sumus, iniuriis non iam
dolemus!‘
Diu nuntio gaudemus. Tum e curiâ ad forum propero. In turbâ
sto, basilicas specto. Etiam Barbaram video: Cum amicis per
forum contendit. Subito Barbara me2 videt et clamorem tollit:
‚Nicht träumen, Paul! Aufpassen!‘“
1sedêre sitzen – 2mê mich – 3salûtâre begrüßen – 4egô ich
I prima lesen
Ein Wunder ist beim Tierkampf geschehen! Alle Welt erzählt davon. Auch Markus, Titus und Claudius reden von nichts anderem. Nur ihr Lehrer (magister = Mag.) ist ganz erstaunt und fragt die Kinder, was denn passiert sei. Diese streiten sich beinahe, denn jeder will zuerst erzählen …
Mag.: Quid est? Cur non tacetis? Clamores non amo! Quis
respondere vult?
Endlich beruhigen sich die Kinder etwas und berichten gemeinsam von den Geschehnissen:
Claudius: Cum amicis in Circo sum, nam ludos spectamus.
Turba adest; bestias iam exspectamus.
Marcus: Nunc servi cum sene Circum intrant; tum senem
relinquunt.
Titus: Senex tacet et populum spectat. Sine armis in Circo stat.
Marcus: Statim turba Circum clamore complet: „Ubi bestiae sunt,
ubi leones1 sunt?“
Claudius: Repente portae patent: Leones in Circum currunt, senem
vident, consistunt.
Marcus: Senex periculum videt – tamen cum bestiis pugnare non
vult, sed mortem2 exspectat.
Titus: Nunc unus e3 leonibus senem diu spectat. Tum ad senem
accedit et eum4 contingit5 …
Claudius: … et populus subito non iam clamat, sed tacet;
leonem et senem spectat: „Cur leo senem non appetit6?“
Titus: Nunc etiam senex leonem spectat; subito gaudet et ridet
et leonem contingit.
Marcus: Nunc ceterae7 bestiae senem appetunt; leo autem senem
defendit. Denique servi accedunt et bestias e Circo abducunt8.
Claudius: Populus autem surgit et gaudet et clamat, nam leo
et senex amici sunt.
1leô, leônem m Löwe – 2mors, mortem Tod – 3ûnus ê einer der / von – 4eum ihn – 5contingere berühren – 6appetere angreifen – 7cêterae Nom. Pl. die übrigen – 8abdûcere wegführen
6T Vorbereitung eines großen Festes
Im Haus des Senators Marcus Aquilius Florus herrscht große Aufregung. Denn ein Fest zu Ehren von Publius, dem Sohn des Senators, wird vorbereitet, und alle Sklaven werden mit bestimmten Aufgaben betraut. Dazu wendet sich die Herrin des Hauses, Cäcilia, an Fortunatus, den Aufseher der Sklaven.
Caecilia in atrio stat et Fortunatum servum vocat: „Propera,
Fortunate! Nam convivas1 exspectamus. Servos in atrium
mitte!“ Fortunatus servos ad dominam mittit.
Domina: „Emite in foro mala et ova, pisces et panem!“
Tum servas vocat: „Parate triclinium! Ornate mensas
floribus2!“
Etiam in culina3 servi laborant. Ibi Davus coquus4 cum
servis cenam parat. Coquus iubet: „Puellae, parate olivas
et caseum! Adeste, pueri! Ades et tu, Afra!“
Caecilia ex atrio in culinam properat, coquum laudat:
„Bene, Dave!“
Iam liberi matrem vocant: „Mater, in cubiculo te exspectamus.“
Domina cubiculum intrat; liberos et Melissam servam
videt, tum iubet: „Ostende vestes, Melissa!“ Domina
vestes spectat, vestes autem non placent.
Statim Melissa: „Ancus mercator vestes vendit. Domina,
servum ad Ancum mercatorem mitte!“
Paulo post Ancus cum servis aedes intrat; servi vestes
portant.
Ancus: „Salve, Caecilia! Salve, Melissa! Spectate vestes!“
1convîva Gast – 2flôs, flôrem Blume – 3culîna Küche – 4coquus Koch
6Z Ein großer Auftrag
Theodorus servus cum Athenodoro servo in culina1 stat.
Subito Fortunatus culinam intrat: „Theodore, Athenodore,
accedite! Quintus mercator vinum in aedes portare non potest2.
Itaque currite ad Quintum et vinum portate!“
Statim Theodorus et Athenodorus ad tabernam contendunt.
Quintus ante tabernam stat et servos iam exspectat. Theodorus
cum Athenodoro tabernam intrat. Ibi amphoras3 vident et
stupent4. Quintus rogat: „Cur dubitatis?“
1culîna Küche – 2potest er (sie, es) kann – 3amphora Amphore (großes Tongefäß, in dem Flüssigkeiten aufbewahrt wurden) – 4stupêre staunen
7T Eine Toga für Publius
Ancus, der Tuch- und Stoffhändler, hat den Sklaven, der aus dem Haus des Aquilius geschickt worden war, sofort begleitet und eine Vielzahl seiner Modelle mitgebracht.
Servi Anci mercatoris circiter viginti vestes in cubiculum
dominae portant. Etiam liberi adsunt et vestes spectare
volunt. Caecilia ad Ancum et ad servos Anci accedit et
iubet: „Ostendite vestes! Nam sacrum et convivium
paramus. Itaque vestes emere volo. Primo autem ostendite
togas et tunicas!“
Mercator verbis Caeciliae gaudet et dicit: „Videte copiam
togarum et tunicarum.“
Caecilia Publium ad consilium admittit: „Publi, ecce togas
viriles1!“ Cum Publio filio togas Anci spectat, attingit, probat.
Ancus ad Publium accedit: „Nonne togam sumere vis?“
Publius gaudet, libenter2 togam induere3 vult. Statim servi
accedunt, paulo post Publius auxilio servorum togam sumit.
Mater filium spectat et gaudet: „Nunc togam virilem geris!“
Tum Ancus Caeciliam et Aquiliam filiam vocat: „Nunc
spectate vestes mulierum! Nonne stolas4 et tunicas sumere
vultis?“ Statim mater filiaque oculos in vestes convertunt.
Tunicam cum tunica componunt. Itaque in cubiculo
remanent. Publius autem cubiculum matris relinquit et
ad patrem contendit. Etiam pater toga filii gaudet.
1toga virîlis, togam virîlem Akk. Toga für einen Mann – 2libenter gern – 3induere anziehen – 4stola Stola
7Z Beim Einkaufsbummel
Hodie Marcus cum Lydia amica in foro ambulat1. Fenestras
tabernarum2 spectant, nam Marcus bracas3 emere vult. Tum
emporium4 intrant. Scalis versatilibus5 partitionem6 vestium
petunt.
Marcus bracas societatis Diselianae, tum Levianae7, tum …
spectat, attingit, probat; Lydia autem in partitionem
computatrorum8 contendit. Tandem Marcus bracas emit.
Nunc amicus et amica computatra vident et probant.
Paulo post ad tabernam Macci Donaldi properant et isicium9
Hamburgense, magnum10 Maccium, emunt.
1ambulâre spazierengehen – 2fenestra tabernârum Schaufenster – 3brâcae (Pl.) Hose – 4emporium Kaufhaus – 5scâlae versâtilês Rolltreppe – 6partîtiô Abteilung (im Kaufhaus) – 7societâs Diseliâna/Leviâna Firma Diesel/Levi’s - 8computâtrum Computer – 9isîcium Frikadelle – 10magnum groß
8T Das große Fest (I)
Die ersten Gäste sind bereits am Esquilin, einem der sieben Hügel Roms, im Haus des Senators Aquilius eingetroffen. Auch die Freigelassenen wollen ihrem Herrn anlässlich des Festes ihre Aufwartung machen. Nur Decimus Aquilius, der erst vor kurzem freigelassen worden ist, hat sich ein wenig verspätet.
Decimus Aquilius libertus per forum currit. Iam mercatores,
iam servi in foro sunt et negotia agunt. Decimus voces
mercatorum audit, sed non consistit, quod aedes Marci
Aquili patroni petit. Forum relinquit, per vias currit et in
montem Esquilinum pervenit.
Ante aedes servus stat et Decimum salutat1 et in atrium
ducit. Propinqui, amici, liberti gentis Aquiliae iam adsunt.
Tum Publius cum parentibus Aquiliaque sorore venit et
atrium intrat. Publius togam virilem2 gerit, propinquos
amicosque salutat. Ad aram Larum accedit et dicit: „Ad
aram venio, bullam3 depono, nunc togam virilem gero.“
Parentes et convivae4 verba Publi cum gaudio audiunt.
Denique Aquilius senator: „Nunc Publium in
Capitolium ducere debemus. Venite!“
Paulo post gens Aquilia et
convivae aedes relinquunt
et Capitolium petunt.
In templo Iovem deum et
Iunonem deam salutem
pacemque orant.
Tum Aquilii agmen
convivarum domum
ducunt.
1salûtâre begrüßen – 2toga virîlis Toga des Mannes – 3bulla Amulett (das ein Kind vor Gefahren beschützen sollte) – 4convîva Gast
8Z Wohnen in der Subura
In der Subura, einem Stadtteil von Rom, der in der Nähe des Forums liegt, wohnen und arbeiten hauptsächlich die ärmeren Einwohner der Stadt. Servius, der 14-jährige Sohn des Händlers und Wirtes Quintus Rabirius, erzählt:
Cum parentibus et sorore in Subura, in taberna cum pergula1
vivo. In taberna non tantum vinum, oleum2, olivas3 vendimus,
sed etiam cenas paramus. Pater vinum oleumque vendit; tum
amphoras4 cum Optato servo ad aedificia senatorum porto. Mater
cum sorore in culina5 laborat et cenas parat. Homines6 etiam in
taberna cenare7 volunt; tum Rabiria soror cenas ad mensas portat.
1taberna cum pergulâ Laden mit einem Verschlag (in dem die Familie des Besitzers lebte) – 2oleum Öl – 3olîva Olive – 4amphora großer Tonkrug – 5culîna Küche – 6homô, hominis Mensch – 7cênâre: zu cêna
9T Das große Fest (II)
Propinqui, amici, liberti in aedes Aquili senatoris
conveniunt. Senator uxorque, Publius Aquiliaque hospites
salutant1: „Salvete!“ Tum Fortunatus hospites in triclinium
ducit. Ibi hospites, dominus, Publius accumbunt2, mulieres
in sellis3 considunt.
Domina servis signum dat: Servi dominae parent, aquam
et vinum in triclinium portant. Postea servi et servae
hospitibus cibos et vinum praebent. Aquilio senatori
convivium placet, quod hospites edunt4, bibunt, gaudent.
Post cenam Publi pater orationem habet: „Propinqui,
amici, liberti: Vobis gratias ago, quod convivio gentis
Aquiliae interestis. Publio nunc toga virilis5 est. Itaque
more maiorum Laribus munera dare debemus.“
Alle Gäste erheben sich und gehen gemeinsam mit Publius und seinem Vater noch einmal ins Atrium zum Altar der Hausgötter. Cäcilia und Aquilia bringen mit Speisen gefüllte Schalen herbei, die sie Publius überreichen. Nach einem gemeinsamen Gebet stellt Publius die Gefäße in das Lararium. Gerade haben sie die Zeremonie beendet und wollen in das Triclinium und in den Garten zurückkehren.
Subito hospites clamorem audiunt. Paulo post Fortunatus
ad Aquilium venit et dicit: „Domine, Diodorus amicus et
Philippus puer adsunt – e Graecia veniunt.“
Statim Aquilius Diodorum atque Philippum salutat et in
triclinium inducit. Hospites quoque Diodorum Philippumque
salutant, tum servi cibos praebent. Aquilius orat: „Narrate
de itinere!“ Diodorus et Philippus amico parent.
1salûtâre begrüßen – 2accumbere sich zum Essen legen – 3sella Sessel, Stuhl – 4edere essen – 5toga virîlis Toga des Mannes
9Z In der Bäckerei
In Mietshäusern lebten oft sehr viele Menschen auf engstem Raum, da sie sich meist nur kleine Räume von ihrem Verdienst leisten konnten. Valeria und ihre Mutter haben nur ein Zimmer gemietet. Beide sind gezwungen, für die hohe Miete und ihren Lebensunterhalt hart zu arbeiten.
Pater Valeriae uxorem et filiam iam diu reliquit1. Itaque matri
Valeriae pecunia non est; in pistrino2 L. Tubuli laborat.
Valeria matri semper adest. Mane3 mater et filia surgunt, nam
servi panem4 in taberna pistoris5 emere volunt.
Mater cum servis Tubuli panem in pistrino parat, postea Valeria
panem in taberna vendit. Tubulus pistor Valeriam et
matrem amat, nam bene laborant.
1relîquit er hat verlassen – 2pistrînum Bäckerei – 3mâne früh am Morgen – 4pânis, is Brot – 5pistor Bäcker
10T Im Buchladen
Publius et Philippus forum petunt et aedificia spectant;
multitudinem hominum aspiciunt.
Tum Philippus Publium orat: „Nunc Alexandro magistro1
donum emere cupio. Magister linguam Latinam2 scit,
itaque librum poetae Romanorum emere cupio.“ Comites
ad tabernam Athenodori contendunt. Athenodorus
amicis libros ostendit. Mercator Philippum rogat: „Cupisne
librum Ovidi poetae emere?“ Philippus librum sinistra capit
et Publio ostendit. Publius librum corripit et carmina Ovidi
legere instituit … et legit … et legit et ….
Athenodorus rogat: „Cupisne libros legere an emere?“
Comites rident et Philippo placet librum Ovidi poetae emere.
Tum Publius Philippo forum monstrare3 cupit. Primo
amicum ad curiam ducit. Publius: „Ecce! Eo senatores
conveniunt.“ Philippus: „Quid faciunt senatores?“ Publius:
„Senatores orationes de urbe et provinciis, de bello et pace
habent.“
Deinde amici forum relinquunt et Capitolium petunt.
Publius Philippum ad templum ducit et dicit: „In templo
deos Capitolinos colimus. Iuppiter pater deorum
hominumque est, Iuno uxores servat, Minerva hominibus
sapientiam4 dat. Hic imperatores triumphos agunt5.“
Tum Philippus et Publius de Capitolio forum spectant.
1magister, trî Lehrer – 2lingua Latîna lateinische Sprache – 3mônstrâre zeigen – 4sapientia Weisheit – 5triumphum agere einen Triumph feiern
|