Partyzantka
Партызанская вай-на; партызанка; партызанскі атрад
|
Pas
|
Пояс; паласа
|
Pasamonik
|
Пазументнік
|
Pasować na kogoś
|
Пасвячаць у каго-н.
|
Patent Lutowy
|
Дэкрэт імператара Аўстрыі ад 26 лютага 1861 г.
|
Patent Październi-kowy
|
Царскі Маніфест 17 Кастрычніка (1905 г.)
|
Patent Sylwest-rowy
|
Аўстрыйскі Кан-стытуцыйны акт ад 31 снежня 1851 г.
|
Patent urbialny
|
Дэкрэт імператара Аўстрыі аб абме-жаванні паншчы-ны (1767 г.)
|
Patrymonialny
|
Родавы
|
Paulini (pl)
|
Манахі Ордэна св. Паўла Пустэльніка / паўліны
|
Paź
|
Паж
|
„Peacemakerzy” (pl)
|
“Міратворцы”
|
Pedecja
|
“Прагрэсіўныя дэ-макраты” (лібера-льная партыя ў Царстве Польскім, 1905—1910 гг.)
|
Per-aa
|
Палац фараона (у Старажытным Егіпце)
|
Piastowie (pl)
|
Пясты (дынастыя)
|
Piąta kolumna
|
“Пятая калона”
|
Piechota łanowa
|
Ланавая пяхота (сфармаваная з рэкрутаў-сялян)
|
Pięciolatka
|
Пяцігодка
|
Pięcioprzymiotni-kowe prawo wy-borcze
|
Выбарчы закон, які гарантуе права на усеагульныя, роў-ныя, непасрэдныя, таемныя і прапар-цыйныя выбары
|
Pieczyngowie (pl)
|
Печанегі
|
Pielęgnować
|
Культываваць
|
Pikinierzy (pl)
|
“Кап’ёўнікі” (від наёмнай пяхоты)
|
Piotrogród
|
Петраград
|
Pismo hieratyczne
|
Іератычнае пісьмо
|
Pismo obrazkowe
|
Малюнкавае пісь-мо
|
Platforma Obywa-telska (РО)
|
Грамадзянская платформа (пар-тыя ў сучаснай Польшчы)
|
Płatnerz
|
Майстар вырабу зброі, збройнік
|
Płatnik netto
|
Краіна-донар бю-джэта Еўрасаюза
|
Płodozmian
|
Пладазменнае гаспадаранне
|
Po kądzieli
|
Па кудзелі, па жа-ночай лініі
|
Pobór
|
Набор, прызыў, мабілізацыя
|
Pobór podatków
|
Спагнанне падат-каў
|
Pochówka
|
Месца захавання
|
Poczdam
|
Потсдам
|
Podaż
|
Прапанова
|
Podbój
|
Заваяванне
|
Poddaństwo
|
Прыгонніцтва
|
Podgrodzie
|
Пасад
|
Pogański
|
Язычніцкі
|
Podatek w naturze
|
Натуральны пада-так (аброк)
|
Podsędek
|
Падсудак
|
Podworowe, pody-mne
|
Падымнае
|
Podziemie
|
Падполле
|
Podziemny
|
Падпольны
|
Podziały środo-wiskowe
|
Супярэчнасці па-між сацыяльнымі групамі
|
Podżeganie
|
Падбухторванне
|
Pogłówne
|
Пагалоўнае, паду-шнае
|
Pogoń
|
Пагоня
|
Pokojowe współ-istnienie
|
Мірнае суіснаван-не
|
Pokój
|
Мір
|
Pokój Kaliasza
|
Каліеў мір (паміж грэкамі і персамі, 449 г.да н.э.)
|
Pokuta
|
Пакаянне
|
Polityczny Komi-tet Porozumiewaw-czy
|
Палітычны пага-джальны камітэт
|
Polityka monachij-ska
|
“Мюнхенская па-літыка” заходніх краін (1938—
39 гг.)
|
Polonia Restituta (лац.)
|
Ордэн Адраджэння Польшчы
|
Polska Macierz Szkolna
|
Польская Школь-ная Маціца (засна-ваная ў Царстве Польскім у 1905 г.)
|
Polska Organizacja Wojskowa
|
Польская вайско-вая арганізацыя (заснаваная Ю. Пілсудскім у 1914 г.)
|
Polska Partia So-cjalistyczna Zabo-ru Pruskiego (PPS ZB)
|
Польская сацыялі-стычная партыя зямель пад уладай Прусіі (з канца ХІХ ст.)
|
Polska Rzeczpo-spolita Ludowa
|
> PRL
|
Polski Komitet Wyzwolenia Naro-dowego (PKWN)
|
Польскі Камітэт Нацыянальнага Вызвалення (1944—1945 гг.)
|
Polskie Siły Zbroj-ne (PSZ) na Zacho-dzie
|
Польскія Узброе-ныя сілы на Заха-дзе (1939—1947 гг.)
|
Polskie Stronnic-two Ludowe (PSL)
|
Польская сялян-ская партыя (пар-тыя ў сучаснай Польшчы, заснава-ная ў 1895 г.)
|
Ponieść klęskę
|
Пацярпець паразу
|
Poradlne
|
Пасошнае, пада-так з гаспадаркі (да 1629 г.); кас-цельная дзесяціна
|
Porażka
|
Параза, паражэнне
|
Porozumienia Sierpniowe (pl)
|
Жнівеньскія па-гадненні 1980 г. (паміж уладамі ПНР і забастовач-ным рухам)
|
Porządek prawa
|
Правапарадак
|
Posiadłość
|
Валоданне; улас-насць
|
Posługi (pl)
|
Сярэднявечныя павіннасці на ка-рысць князя
|
Posłuszeństwo
|
Паслухмянасць
|
Pospólstwo
|
Простыя людзі, народ
|
Postawa defensyw-na
|
Абарончая пазіцыя
|
Postawa ofensyw-na
|
Наступальная па-зіцыя
|
Postępowanie sądo-we
|
Судовы працэс
|
Pościg
|
Пагоня
|
Potęga
|
Дзяржава; магут-насць, моц
|
Potomni (pl)
|
Нашчадкі (зборн.); патомныя
|
Potop szwedzki
|
Шведская агрэсія (1655—1660 гг.)
|
Potyczka
|
Сутыкненне
|
Powód
|
Ісцец (у судзе)
|
Powództwo
|
Зыск / іск
|
Powstanie Wielka-nocne
|
Велікоднае паў-станне ў Ірландыі (1916 г.)
|
Powierzyć opiece
|
Аддаць пад апеку
|
Powołanie
|
Скліканне (пра-цэс);
|
Powołowe
|
“Пасошнае”
|
Powstania Śląskie (pl)
|
Сілезскія паўстан-ні
|
Powstanie listopa-dowe
|
Паўстанне 1830-31 гг. (у Польшчы, Літве, Беларусі)
|
Powstanie stycz-niowe
|
Паўстанне 1863-64 гг. (у Польшчы, Беларусі, Літве)
|
Powszechna Dekla-racja Praw Czło-wieka
|
Усеагульная Дэк-ларацыя Правоў Чалавека
|
Poznaniacy (pl)
|
Жыхары Познань-скага Вялікага Княства (неафі-цыйная назва)
|
PPR (Polska Partia Robotnicza)
|
Польская рабочая партыя (заснава-ная ў 1942 г.)
|
PPS (Polska Partia Socjalistyczna)
|
Польская сацыялі-стычная партыя (заснаваная ў 1893 г.)
|
PPSD (Polska Par-tia Socjalno-Demo-kratyczna)
|
Польская сацыял-дэмакратычная партыя (у Галіцыі, з 1892 г.)
|
PPS-Frakcja / PPS Frakcja rewolucyj-na
|
ППС-рэвалюцый-ная фракцыя (утвораная пасля расколу ППС у 1906—07 г.)
|
PPS-Lewica
|
ППС-лявіца (утво-раная пасля раско-лу ППС у 1906 г.)
|
PPS-WRN / PPS “Wolność, Rów-ność, Niepodleg-łość”
|
Польская сацыялі-стычная партыя “Свабода, роў-насць, незалеж-насць” (у 1939—44 гг.)
|
„Praca u podstaw”
|
„Праца дзеля прос-тага люду” (адзін з лозунгаў польскіх пазітывістаў)
|
Prace odrobkowe (pl)
|
Адпрацовачная па-віннасць
|
Prałat
|
Прэлат
|
Prawa kardynalne (pl)
|
“Кардынальныя за-коны“(прынятыя Дэлегацыйным сеймам Рэчы Пас-палітай 1768 г.)
|
Prawa obywatel-skie
|
Грамадзянскія пра-вы
|
Prawica
|
Правыя (палітыч-ная сіла)
|
Prawo cywilne
|
Грамадзянскае / цывільнае права
|
Prawo XII Tablic
|
Законы Дванаццаці табліц (у Стара-жытным Рыме, 449 г. да н.э.)
|
Prawo i Sprawied-liwość (PiS)
|
“Закон і Справяд-лівасць” (партыя ў сучаснай Польш-чы)
|
Prawo legacji
|
Права ўстанаўлі-ваць дыпламатыч-ныя зносіны
|
Prawo lubeckie
|
Любекскае права (у межах Ганзей-скай супольнасці)
|
Prawo łaski
|
Права памілавання
|
Prawo składu
|
Права прыяры- тэтнага продажу тавару
|
Prawo spadkowe
|
Спадчыннае права
|
Prawo stanowione
|
Пісаныя законы
|
Prawo średzkie
|
Сродскае права (разнавіднасць магдэбургскага права)
|
Prawo wołoskie
|
Валоскае права (замена паншчыны на плату натурай у выглядзе авец і сыру)
|
Prawo wtórne
|
Другаснае права
|
Prawodawczy
|
Заканадаўчы
|
Prekaria
|
Перадача замлі ў дар царкве; зяме-льны ўчастак як плата за працу (у сярэднявеччы)
|
Premonstratensi (pl)
|
Прэманстранты (ордэн)
|
Pręgierz
|
Ганебны слуп
|
Princeps
|
Удзельны князь-сеньёр
|
PRL (Polska Rzeczpospolita Ludowa)
|
ПНР (Польская Народная Рэспуб-ліка)
|
Proca
|
Прашча
|
Prohibicja
|
Забарона вытвор-часці і/або прода-жу алкаголю
|
PRON (Patriotycz-ny Ruch Odrodze-nia Narodowego)
|
Патрыятычны Рух Нацыянальнага Адраджэння (у ПНР, 1982—1989 гг.)
|
Propinacja
|
Вінны водкуп, па-датак на выраб і продаж алкаголю
|
Proporzec
|
Сцяг; сцяжок
|
Prowansja
|
Праванс
|
Próg wyborczy
|
Неабходны міні-мум яўкі на выба-ры
|
Prusowie (pl)
|
Прусы
|
Prusy (pl)
|
Прусія
|
Prymas
|
Прымас (“першы сярод першых” арцыбіскупаў у краіне)
|
Prymitywny sys-tem
|
Першабытны лад
|
Pryncypał
|
Гаспадар; прынцы-пал
|
Przebieg wydarzeń
|
Ход / хада падзей
|
Przebudzenie
|
Абуджэнне
|
Przeciwnatarcie
|
Контрнаступ(лен-не)
|
Przedsięwzięcie
|
Пачынанне; спра-ва; мерапрыемства
|
Przedwczesny
|
Заўчасны
|
Przejściowy
|
Часовы, пераход-ны
|
Przełom paździer-nikowy
|
Палітычныя змены кастрычніка 1956 г. (у ПНР)
|
Przepis prawny
|
Праўны / прававы акт
|
Przestępczość
|
Злачыннасць
|
Przestępstwo
|
Цяжкое правапа-рушэнне, злачын-ства
|
Przestrzeganie
|
Выкананне, захоў-ванне
|
Prześladowanie
|
Пераслед
|
Prewencja
|
Папярэджанне
|
Przedprodukcyj-ność
|
Узроставая пра-цоўная абмежава-насць (для непаў-налетніх)
|
Przyłączyć
|
Далучыць
|
Przymierze
|
Саюз, хаўрус
|
Przyspieszenie
|
Паскарэнне
|
Pucz
|
Путч
|
Puklerz
|
Шчыт
|
Pułap stratyfika-cyjny
|
Верхняя кар’ерная мяжа
|
PZPR (Polska Zjednoczona Par-tia Robotnicza)
|
ПАРП (Польская Аб’яднаная Рабо-чая партыя, у ПНР)
|
Quadrivium
|
Чатыры “вызвале-ныя навукі” (арыф-метыка, геамет-рыя, музыка, аст-раномія)
|
Rabacja galicyjska
|
Галіцыйскі анты-шляхецкі бунт (1846 г.)
|
Racja stanu
|
Дзяржаўны інтарэс
|
Rada
|
Рада; савет
|
Rada Bezpieczeń-stwa ONZ
|
Рада / Савет бяспе-кі ААН
|
Rada Nieustająca
|
Пастаянная Рада (у РП, 1775 г.)
|
Rada Państwa
|
Дзяржаўная Рада (у ПНР, з 1952 г.)
|
Rada Regencyjna
|
Рэгенцкая рада Польшчы(створа-ная ў верасні 1917 г.)
|
Radca prawny
|
Юрысконсульт
|
Radio Wolna Eu-ropa (RWE)
|
Радыёстанцыя “Свабодная Еўро-па”
|
Radziecki
|
Савецкі
|
RAF (англ. Royal Air Forces)
|
Каралеўскія ВВС Вялікабрытаніі
|
Rajca
|
Радны, член гарад-ской рады
|
Rajtaria
|
Рэйтары
|
Raubritter (нямецк.)
|
(Вандроўны) ры-цар-рабаўнік
|
Reakcjonista (m)
|
Рэакцыянер
|
Reasekuracyjny traktat
|
“Дагавор перастра-хоўкі” (таемная дамова Расіі і Германіі 1887 г.)
|
Refektarz
|
Трапезная, рэфек-тар(ый)
|
Regale (pl)
|
Прэрагатывы ма-нарха
|
Regimentarz
|
Камандзір войска шляхецкай кан-федэрацыі
|
Relacja
|
Паведамленне
|
Ren
|
Рэйн
|
Renta odrobkowa
|
Адпрацовачная павіннасць
|
Renta pieniężna
|
Грашовая рэнта
|
Rentier
|
Ранцье
|
Retor
|
Рэтар; рытар
|
Retorsje (pl)
|
Абмежавальныя дзеянні адной дзяржавы ў дачы-ненні да другой
|
Rewolucja Goździ-ków
|
„Рэвалюцыя гваз-дзікоў” (у Парту-галіі, 1974 г.)
|
Rewolucja lutowa
|
Лютаўская рэва-люцыя
|
Rewolucja Poma-rańczowa
|
„Аранжавая / Па-маранчавая рэва-люцыя” (падзеі восені 2004 г. ва Украіне)
|
Rezydować
|
Жыць, мець жытло / рэзідэнцыю
|
Rękojmia
|
Паручальніцтва
|
RFN (Republika Federalna Niemiec)
|
ФРГ (Федэратыўня Рэспубліка Герма-ніі)
|
Robocizna
|
Адпрацовачная павіннасць
|
Rodzaje władzy (pl)
|
Галіны ўлады
|
Rogatywka
|
Канфедэратка (галаўны ўбор)
|
Rokosz
|
Узброеная шляхец-кая апазіцыя, ро-каш
|
Roszczenia teryto-rialne (pl)
|
Тэрытарыяльныя прэтэнзіі
|
Roczczeniowość
|
Завышаныя чакан-ні (ад дзяржавы і іншых інстыту-цый)
|
Royal Navy (англ.)
|
Каралеўскі ваенны флот Вялікабрыта-ніі
|
Rozbicie dzielnico-we
|
Раздробленасць (феадальная)
|
Rozbiory Rzeczy-pospolitej (pl)
|
Падзелы Рэчы Паспалітай
|
Rozejm
|
Замірэнне
|
Rozruchy (pl)
|
Масавыя хваляван-ні
|
Rozszerzyć swoje władztwo
|
Пашырыць сваю ўладу
|
Rozwarstwienie
|
Расслаенне
|
Rozwinąć się
|
Развіцца
|
Równorzędny
|
Раўнапраўны
|
Ruch Oporu
|
Рух Супраціўлен-ня / Супраціву
|
Ruch Państw Nie-zaangazowanych
|
Рух Недалучэння (з 1961 г.)
|
Ruch społeczny
|
Грамадскі рух
|
Ruchliwość spo-łeczna
|
Сацыяльная рухо-масць
|
Rugi (pl)
|
Масавае высялен-не; згон
|
Ruina
|
Спусташэнне
|
Rusin
|
Беларус і /або ўкраінец; русін
|
Ruski
|
Прыналежны да земляў Русі; бела-рускі; украінскі
|
Rusznica
|
Мушкет, рушніца
|
Rusznikarz
|
Збройнік
|
RWPG (Rada wza-jemnej pomocy go-spodarczej)
|
СЭУ (Савет экана-мічнай узаемада-памогі, 1949—1991)
|
Rycerz
|
Рыцар
|
Ryski Traktat Po-kojowy
|
Рыжская мірная дамова (1921 г.)
|
Rywalizacja
|
Саперніцтва
|
Rząd Jedności Na-rodowej (RJN)
|
Урад Нацыяналь-най Еднасці Поль-шчы (1945—19467 гг.)
|
Rząd na wychodź-stwie
|
Урад у выгнанні
|
Rząd Narodowy
|
Нацыянальны ўрад
(падчас паўстання 1863—1864 гг.)
|
Rządzący
|
Кіруючы, кіроўны
|
Rządzić
|
Кіраваць; улада-рыць
|
Rządy (pl)
|
Кіраванне; улада-ранне
|
Rzeczpospolita Krakowska
|
Кракаўская Рэч Паспалітая
|
Rzeczpospolita Obojga Narodów
|
Рэч Паспалітая Абодвух Народаў
|
Rzecznik interesów
|
Выразнік інтарэсаў
|
Rzecznik praw obywatelskich
|
Упаўнаважаны па пра правах чала-века
|
Rzemiosło
|
Рамяство
|
Rzesza (Niemiecka)
|
(Германскі) Райх / Рэйх
|
Rzeź
|
Разня, масавае вы-нішчэнне
|
Saba
|
Сава / Савея (даіс-ламская дзяржава ў Паўднёва-Заходняй Аравіі)
|
Sabaudia
|
Савоя (гістарычны рэгіён у Францыі)
|
Sabaudzki
|
Савойскі
|
SALT (англ. Stra-tegic Armaments Limitations Talk)
|
Перамовы СССР і ЗША па абмежа-ванні стратэгічных узбраенняў (1969—1979 гг.)
|
Samookreślenie
|
Самавызначэнне
|
Samorządność
|
Прынцып самакі-равання
|
Sasowie (pl)
|
Сасы (дынастыя)
|
Sąd dominialny
|
Войтаўска-лаўні-чы суд (у сельскіх паселішчах з маг-дэбургскім правам)
|
Sąd kapturowy
|
Таемнае судзіліш-ча; каптуровы суд
|
Sąd radziecki
|
(Бурмістраўска-) радзецкі суд (у Рэ-чы Паспалітай)
|
Sąd skorupkowy
|
Астракізм
|
Sąd wojewodziński / ziemski
|
Земскі суд
|
Sądownictwo
|
Судаводства, судо-вая сістэма
|
Sądownictwo pat-rymonialne
|
Гаспадарскае суда-водства
|
Scalić
|
Аб’яднаць
|
Schizma wschodnia
|
Адасабленне Ус-ходняй царквы
|
Schronienie
|
Схоў
|
Schyłek epoki
|
Канец эпохі
|
Scytowie (pl)
|
Скіфы
|
SDI (англ. Strate-gic Defenсe Initia-tive)
|
Стратэгічная аба-ронная ініцыятыва (праграма распра-цоўкі сістэм кас-мічных узбраенняў у ЗША, 1983—1989 гг.)
|
Seisachtheia
|
> strząśnięcie długów
|
Sejm
|
Сейм / сойм
|
Sejm Dzielnicowy
|
Сейм / сойм поль-скіх правінцый (снежань 1918 г.)
|
Sejm ekstraordy-naryjny
|
Надзвычайны сейм / сойм
|
Sejm ordynaryjny
|
Звычайны сейм / сойм
|
Sejm Wielki
|
Чатырохгадовы сейм / сойм (1788—1792 гг.)
|
Sekreta stanu
|
Дзяржаўны сакра-тар (у ЗША)
|
Semigalia
|
Земгалія
|
Sep
|
Адсыпны падатак
|
Sesja niema
|
“Нямы сейм / сойм” (у Гродне, 1793 г. )
|
Sicz
|
Сеч
|
Siczowiec
|
Сечавік
|
Siedlisko
|
Сядзіба, малое па-селішча
|
Sięgać
|
Дабірацца
|
Sikhowie (pl)
|
Сікхі
|
Skarb
|
Казна; скарб
|
Skarb królewski
|
Каралеўская казна
|
Skarbowy
|
Казённы
|
Skazać
|
Асудзіць (вынесці прысуд)
|
Składanie hołdu lennego
|
Складанне ўрачыс-тай прысягі верна-сці сеньёру
|
Skupić
|
Сканцэнтраваць
|
Skwaterstwo
|
Самавольнае зася-ленне нічыйных зямель (у Аўстра-ліі, Паўднёвай Афрыцы, ЗША)
|
Słabo rozwinięty
|
Слабаразвіты
|
Sławetna rewolucja
|
“Славутая рэвалю-цыя” 1688—89 гг. (у Англіі)
|
Sługa rękodajny
|
Небагаты шляхціц, які прысягнуў вер-на служыць магна-ту
|
Służba Bezpieczeń-stwa (SB)
|
Служба Бяспекі (у ПНР, з 1956 г.)
|
„Służba Zwycię-stwu Polski”
|
“Служба дзеля пе-рамогі Польшчы” (баявая падполь-ная арганізацыя, створаная ў 1940 г.)
|
Służebność
|
Павіннасць
|
Sobory powszechne (pl)
|
Усяленскія саборы
|
Sobótka
|
Святкаванне Ку-палля
|
Socjaldemokracja Królestwa Polskie-go i Litwy (SDKPiL)
|
Сацыял-дэмакра-тычная партыя Царства Польскага і Літвы (1893—
1906 г г.)
|
Sojusz
|
Саюз
|
Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD)
|
Саюз Левай Дэма-кратыі (СЛД, су-часная партыя ў Польшчы)
|
„Solidarność”
|
> NSZZ „Solidar-ność”
|
Solidaryzm spo-łeczny
|
Сацыяльная салі-дарнасць
|
Spadkobierca
|
Спадчыннік, пера-емнік
|
SPD (нямецк. Sozialdemokrati-sche |