Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

Намеснік Міністра Т.М.Кавалёва

Начальнік упраўлення сацыяльнай і выхаваўчай работы Г.А.Бутрым

Начальнік упраўлення агульнай сярэдняй адукацыі Ю.І.Гладкоў

Начальнік упраўлення прафесійна-тэхнічнай адукацыі Э.М.Ганчар

Начальнік упраўлення спецыяльнай адукацыі А.М.Канаплёва

Начальнік упраўлення сацыяльна-эканамічнага развіцця Л.І.Субоцкая

Начальнік юрыдычнага аддзела упраўлення аналітычнай і прававой работы А.У.Мякіннік

Начальнік упраўлення аналітычнай і прававой работы А.І.Кучынскі

Начальнік упраўлення развіцця матэрыяльна-тэхнічнай базы Л.І.Зайцава

Начальнік упраўлення кантроля, справаводства і матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння У.В.Назараў

ЗАЦВЕРДЖАНА

Пастанова Міністэрства

адукацыі Рэспублікі

Беларусь

____________2007 №_______
ПАЛАЖЭННЕ

аб музеі ўстановы адукацыі

Глава 1

АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ І АСНОЎНЫЯ ТЭРМІНЫ (ПАНЯЦЦІ)

1. Музей установы адукацыі (далей – музей) – структурнае падраздзяленне ўстановы адукацыі, якое дзейнічае на падставе Закона Рэспублікі Беларусь ”Аб адукацыі“, а ў адносінах збору, уліку, захавання і выкарыстання прадметаў Музейнага фонду – Закона Рэспублікі Беларусь ”Аб музеях і Музейным фондзе Рэспублікі Беларусь“. Па форме ўласнасці адносіцца да дзяржаўных музеяў.

2. Для мэт дадзенага палажэння выкарыстоўваюцца тэрміны і азначэнні, якія вызначаны Законам Рэспублікі Беларусь ”Аб музеях і Музейным фондзе Рэспублікі Беларусь“, а таксама:

музейны прадмет – рухомы гісторыка-культурны або прыродны аб’ект, вылучаны з навакольнага асяроддзя, які паступіў у музей і ўключаны ў яго фонд;

музейны фонд установы адукацыі (далей – музейны фонд) – навукова абгрунтаваная сукупнасць музейных прадметаў, музейных калекцый і навукова-дапаможных матэрыялаў;

кніга ўліку – асноўны юрыдычны дакумент уліку (рэгістрацыі) фонду музейных прадметаў і фонду навукова-дапаможных матэрыялаў;

экспазіцыя музея ўстановы адукацыі (далей – экспазіцыя) – частка фонду музейных прадметаў і фонду навукова-дапаможных матэрыялаў, якая выстаўлена для агляду ў пэўнай сістэме.

3. Функцыі музея ўключаюць:

усебаковае вывучэнне гісторыі, культуры і прыроды свайго рэгіёну;

ахову і папулярызацыю гісторыка-культурных і прыродных каштоўнасцей роднага краю;

удзел у рашэнні навучальных і выхаваўчых задач установы адукацыі.

4. Задачамі музея з’яўляюцца:

выяўленне, вывучэнне, захаванне і належнае выкарыстанне музейных прадметаў, якія маюць культурную, гістарычную, навуковую і (або) мастацкую вартасць;

правядзенне грамадска-карыснай і культурна-адукацыйнай работы сярод навучэнцаў, бацькоў, грамадскасці.

5. Музеі ажыццяўляюць музейную дзейнасць і вядуць пошукава-даследчую, асветніцкую і грамадска-карысную працу з улікам адукацыйных і ідэйна-выхаваўчых задач.

Глава 2

ПАРАДАК СТВАРЭННЯ І ЛІКВІДАЦЫІ МУЗЕЯЎ

6. Стварэнне музея ажыццяўляецца ўстановай адукацыі пасля заключэння мясцовых органаў кіравання адукацыі і культуры Рэспублікі Беларусь аб наяўнасці належных умоў для забеспячэння дзейнасці музея.

7. Рашэнне аб адкрыцці музея прымае педагагічны савет установы адукацыі. Рашэнне ўзгадняецца з адпаведнымі аддзеламі (упраўленнямі) адукацыі і культуры і афармляецца загадам кіраўніка ўстановы адукацыі.

8. Абавязковымі ўмовамі для стварэння музея з’яўляюцца наяўнасць:

актыву навучэнцаў, здольнага ажыццяўляць сістэматычную пошукавую, фондавую, экспазіцыйную, культурна-асветніцкую работу;

зацікаўленага кіраўніка-педагога;

актыўнага ўдзелу ў музейнай дзейнасці ўсяго педагагічнага калектыву, бацькоў і іншых зацікаўленых асоб;

асобнага памяшкання і абсталявання, якія забяспечваюць захаванасць музейных экспанатаў і ўмовы для іх паказу;

не менш за 100 арыгінальных экспанатаў;

сабранай і зарэгістраванай у кнізе ўліку калекцыі музейных прадметаў, якая дае магчымасць ствараць музей вызначанага профілю.

9. Пры ліквідацыі дзейнасці музея яго музейны фонд перадаецца іншым музеям. Пытанне перадачы яго фондаў у дзяржаўныя музеі вырашаецца органамі адукацыі і культуры, афармляецца загадам кіраўніка ўстановы адукацыі са складаннем акта перадачы. Пры іншых выпадках музей кансервуецца (кіраўнік музея сумесна з прадстаўнікамі ад устаноў адукацыі і культуры складае акт наяўнасці прадметаў і памяшканне, дзе знаходзяцца фонды музея, апячатваюцца).

Глава 3

АРГАНІЗАЦЫЯ РАБОТЫ МУЗЕЯ

10. Кантроль за дзейнасцю музея ажыццяўляюць органы адукацыі. Метадычную дапамогу музеям аказваюць дзяржаўныя музеі сістэмы Міністэрства культуры, інстытуты павышэння кваліфікацыі, архівы, установы пазашкольнага выхавання і навучання.

11. Органы кіравання адукацыяй ствараюць належныя ўмовы для функцыянавання музея, а таксама для падрыхтоўкі, перападрыхтоўкі і павышэння кваліфікацыі настаўнікаў, якія адказваюць за дзейнасць музеяў.

12. Агульнае кіраўніцтва дзейнасцю музея ажыццяўляе кіраўнік установы адукацыі, а практычнай дзейнасцю – настаўнік, які прызначаецца загадам кіраўніка ўстановы адукацыі.

13. Работа музея арганізуецца на аснове самакіравання. Узначальвае яе савет, які выбіраецца на сходзе актыву музея.

14. Савет музея на сваіх пасяджэннях:

вырашае пытанні ўключэння ў фонды музея гістарычных, культурных і прыродных каштоўнасцей, якія паступаюць у працэсе камплектавання, пры магчымасці кансультуецца па пытаннях камплектавання са спецыялістамі дзяржаўных музеяў;

разглядае і зацвярджае перспектыўныя каляндарныя планы;

разглядае справаздачы пошукавых груп;

арганізуе падрыхтоўку экскурсаводаў, лектараў, вучобу актыву;

абмяркоўвае асноўныя пытанні дзейнасці музея.

15. З мэтай арганізацыі работы музея з ліку яго актыву могуць стварацца групы на чале з членамі савета музея: пошукавыя, фондавая (па апрацоўцы фондаў), экскурсійная.
Глава 4

ПРОФІЛІ МУЗЕЯЎ

16. Музеі ўстановы адукацыі класіфікуюцца адносна профілю, які адлюстроўвае сувязь музея з профільнай навуковай дысцыплінай:

гістарычныя (агульнагістарычныя, ваенна-гістарычныя, гістарычныя манаграфічныя (гісторыі адной падзеі), гісторыі вучнёўскіх арганізацый, гісторыі школы, гісторыі рэлігіі, археалагічныя, этнаграфічныя, сучаснай культуры, іншыя);

мастацкія (выяўленчых мастацтваў, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, народнага мастацтва, палацавага і паркавага мастацтва, мастацкія манаграфічныя, іншыя);

літаратурныя (гісторыі літаратуры, гісторыі кнігі, літаратурныя манаграфічныя, іншыя);

мемарыяльныя (пабудаваныя на падставе мемарыяльных рэчаў, размешчаных у мемарыяльным атачэнні, звычайна прысвечаныя знакамітым асобам);

архітэктурныя (гісторыі архітэктуры, музеефікаваныя помнікі архітэктуры, народнага дойлідства, іншыя);

прыродазнаўчыя (прыродазнаўчыя шырокага профілю, геаграфічныя, біялагічныя, заалагічныя, батанічныя, геалагічныя, мінералагічныя, антрапалагічныя, іншыя);

тэхнічныя (політэхнічныя, па галінах тэхнікі (авіяцыі, сувязі і г.д.), іншыя);

галіновыя (музеі, якія прысвячаюцца асобным галінам дзейнасці) сельскагаспадарчыя, медыцынскія, чыгункі, транспарту, тэатра і музыкі, іншыя;

комплексныя (музеі, у дзейнасці якіх аб’ядноўваюцца розныя профільныя адгалінаванні) краязнаўчыя, архітэктуры і этнаграфіі, гісторыка-мастацкія, гісторыка-культурныя, іншыя.

Глава 5

КАМПЛЕКТАВАННЕ І ЎЛІК МУЗЕЙНЫХ ФОНДАЎ

17. Музейны фонд падзяляецца на фонд музейных прадметаў і фонд навукова-дапаможных матэрыялаў.

18. Фонд музейных прадметаў падзяляецца на асноўны фонд музейных прадметаў, абменны фонд.

19. Асноўны фонд – найбольш каштоўная частка фонду музейных прадметаў, якія адпавядаюць профілю музея і забяспечваюць усе віды яго дзейнасці.

Да асноўнага фонду належаць:

калекцыі і асобныя музейныя прадметы, якія звязаны з найважнейшымі з’явамі і падзеямі ў жыцці беларускага і іншых народаў, дзяржавы і грамадства, з развіццём культуры і быту, навукі і тэхнікі, мастацтва і літаратуры, з жыццём і дзейнасцю дзеячаў навукі, літаратуры, культуры і мастацтва, актыўных удзельнікаў гістарычных падзей;

творы выяўленчага, дэкаратыўна-прыкладнога (у тым ліку народнага), музычнага, тэатральнага і іншых відаў мастацтва;

калекцыі і асобныя прадметы геалогіі, палеанталогіі, мінералогіі, фаўны і флоры, якія характарызуюць прыродазнаўчую гісторыю;

рукапісы ўсіх відаў, уключаючы рукапісныя і старадрукаваныя кнігі, антыкварныя, рэдкія выданні;

нумізматычныя, геральдычныя, сфрагістычныя, эпіграфічныя калекцыі і асобныя прадметы;

калекцыі зброі і вайсковай атрыбутыкі, а таксама асобныя прадметы ваеннай тэматыкі;

фонапомнікі, пласцінкі, магнітафонныя стужкі, дыскі, кіна-, відэа- і аўдыафільмы.

іншыя прадметы, якія з’яўляюцца гістарычнай, навуковай, мастацкай і культурнай каштоўнасцю.

20. У асноўны фонд можа прымацца не больш чым пяць ідэнтычных прадметаў. У выключных выпадках гэта колькасць можа быць большай, калі:

усе музейныя прадметы з’яўляюцца унікальнымі;

складаюць камплект (напрыклад, 6 лыжак, набор 12 паштовак);

усе дублетныя экзэмпляры з’яўляюцца часткай манетнага скарбу або манетна-рэчавага скарбу;

усе дублетныя экзэмпляры ўваходзяць у склад калекцыі, якая была сабрана знакамітым вучоным, калекцыянерам, дзяржаўным дзеячам і іншым (напрыклад, бібліятэка пісьменніка, нумізматычная калекцыя).

21. Абменны фонд – асобная частка музейных прадметаў, якая прызначаецца для міжмузейнага абмену. У яго склад уваходзяць:

музейныя прадметы, якія не адпавядаюць профілю музея і трапілі ў музейныя фонды ў працэсе камплектавання выпадкова або памылкова;

дублетныя музейныя прадметы – музейныя прадметы, якія адпавядаюць профілю музея і складаюць асобную групу ідэнтычных прадметаў, колькасць якіх перавышае пяць адзінак, прынятых у асноўны фонд музея.

22.Абменны фонд выкарыстоўваецца для абмену з іншымі музеямі на прадметы, якія адпавядаюць профілю музея і могуць быць выкарыстаны ва ўсіх відах дзейнасці музея.

23. Фонд навукова-дапаможных матэрыялаў – частка фондаў музея, складаецца з матэрыялаў, якія набыты або спецыяльна распрацаваны і выраблены па заказу музея для раскрыцця зместу тэм экспазіцыі або выставы. Яны не валодаюць уласцівасцямі музейнага прадмета, не маюць статусу музейных прадметаў і выконваюць дапаможную функцыю ў працэсе вывучэння, выкарыстання і экспанавання музейных прадметаў і (або) музейных калекцый.

24. Да фонду навукова-дапаможных матэрыялаў адносяцца матэрыялы, якія замяняюць аўтэнтычныя прадметы:

копіі, муляжы, макеты, мадэлі, злепкі, рэплікі, дублікаты і інш.;

табліцы, схемы, дыяграмы, чарцяжы;

планы, карты;

рэканструкцыі;

ксеракопіі;

фотакопіі;

мікра- і макраздымкі;

копіі на электронных носьбітах.

25. Чарцёж, схема, план, карта або табліца маюць статус музейнага прадмета і залічваюцца ў асноўны фонд музея, калі яны з’яўляюцца арыгіналамі, творамі мастацтва, узорамі друкаванай прадукцыі альбо гэта рукапіс, зроблены вучоным, дзяржаўным дзеячам або іншай выдатнай асобай.

26. У некаторых выпадках дапускаецца аднясенне да фонду навукова-дапаможных матэрыялаў арыгінальных прадметаў, доўгатэрміновае захаванне якіх забяспечыць немагчыма. Да гэтай катэгорыі адносяцца: прадметы з саломы, пластыліну, гіпсу, харчовых прадуктаў (вясельны каравай), сінтэтычных і палімерных матэрыялаў, фарбавальнікі, узоры сельскагаспадарчых культур і іншых натуральных матэрыялаў.

27. Склад асноўнага, абменнага і фонду навукова-дапаможных матэрылаў фіксуецца ў кнізе ўліку, якая падзяляецца на тры часткі. У першую частку ўносяцца прадметы асноўнага фонду, у другую – абменнага фонду, у трэцюю – матэрыялы навукова-дапаможнага фонду.

28. Кніга ўліку, як дакумент ахоўнага і юрыдычнага парадку, павінна быць да запаўнення пранумаравана, прашнуравана, падпісана настаўнікам, які адказвае за дзейнасць музея, кіраўніком установы адукацыі і зацверджана пячаткай установы адукацыі.

29. Улік музейных фондаў прадугледжвае рэгістрацыю і навуковую інвентарызацыю музейных прадметаў згодна з дадаткам 1.

30. Прадметы, якія паступілі ў музей у дар або набытыя іншым шляхам, падлягаюць дакладнаму дакументальнаму ўліку. Першасны юрыдычны дакумент – акт прыёму, які афармляецца адразу па паступленні прадметаў ў музей згодна з дадаткам 2.

31. Акт прыёму прадметаў на пастаяннае захаванне складаецца ў двух экзэмплярах, кожны экзэмпляр падпісваецца настаўнікам, які адказвае за дзейнасць музея, і ўладальнікам, пры гэтым прозвішчы паўтараюцца ў дужках разборліва. Адзін экзэмпляр акта прыёму перадаецца ўладальніку прадмета музейнага значэння.

32. Акты прыёму абавязкова рэгіструюцца ў ”Кнізе рэгістрацыі актаў“ згодна з дадаткам 3.

33. Усе прадметы, што паступілі ў музей на пастаяннае захаванне пасля акціравання, уносяцца саветам музея ў адпаведную частку кнігі ўліку і парадкавы нумар па кнізе ўліку прастаўляецца на прадмеце і адначасова ў акце прыёму.

34. Перадача музейных прадметаў і музейных калекцый ад аднаго музея да іншага і ад музея да іншай арганізацыі на пастаяннае або часовае захоўванне ажыццяўляецца на падставе дамоўленасці паміж імі, а таксама пры наяўнасці пісьмовага дазволу органаў кіравання адукацыяй.

35. Асноўным дакументам для перадачы музейных прадметаў і (або) музейных калекцый на пастаяннае або часовае захоўванне з’яўляецца акт перадачы, які афармляецца згодна з дадаткам 4.

36. Акт перадачы рэгіструецца ў ”Кнізе рэгістрацыі актаў“.

37. Музейныя прадметы, захаванасць якіх не можа быць забяспечана музеем установы адукацыі, у мэтах гарантавання бяспекі павінны быць перададзены ў дзяржаўныя музеі сістэмы Міністэрства культуры са складаннем акта перадачы. Захаванне ўзораў халоднай і агнястрэльнай зброі ў музеі магчыма толькі пасля адпаведнага заключэння мясцовых органаў унутраных спраў.

38. Музеі, якія змяшчаюць у сваіх калекцыях прадметы з каштоўных металаў і камянёў павінны атрымаць ва ўстаноўленым парадку ліцэнзію на музейную дзейнасць або ў мэтах гарантавання бяспекі павінны перадаць каштоўнасці ў дзяржаўныя музеі сістэмы Міністэрства культуры са складаннем акта перадачы.

39. Па правілах уліку, захавання і выкарыстання гісторыка-культурных каштоўнасцей на музеі распаўсюджваюцца палажэнні нарматыўных прававых актаў, якія дзейнічаюць для дзяржаўных музеяў Міністэрства культуры.

40. Музейныя прадметы і музейныя калекцыі з’яўляюцца дзяржаўнай уласнасцю і не падлягаюць звароту іх ранейшым уласнікам, акрамя выпадкаў, прадугледжаных заканадаўствам.

41. Юрыдычная адказнасць за арганізацыю захаванасці фондаў музея ўскладаецца на кіраўніка ўстановы адукацыі, у якой функцыянуе музей, і настаўніка, які адказвае за дзейнасць музея.

42. Музею, работа якога адпавядае патрабаванням дадзенага Палажэння, рэспубліканскім, абласнымі (Мінскім гарадскім), раённымі цэнтрамі турызму і краязнаўства навучэнскай моладзі прысвойваецца званне ”Музей установы адукацыі“ і выдаецца пашпарт.

43. Музею, які працуе больш за пяць гадоў, праводзіць вялікую культурна-адукацыйную і грамадска-карысную работу сярод навучэнцаў установы адукацыі і грамадскасці, актыўна ўдзельнічае ў раённых, абласных і рэспубліканскіх мерапрыемствах рэспубліканскім і абласнымі (Мінскім гарадскім) цэнтрамі турызму і краязнаўства надаецца найменне ”ўзорны“.

Глава 6

УКЛЮЧЭННЕ МУЗЕЙНЫХ ПРАДМЕТАЎ І МУЗЕЙНЫХ КАЛЕКЦЫЙ У МУЗЕЙНЫ ФОНД РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ І ДЗЯРЖАЎНЫ КАТАЛОГ МУЗЕЙНАГА ФОНДУ

44. Музейны фонд Рэспублікі Беларусь (далей – Музейны фонд) уяўляе сабой сукупнасць музейных фондаў дзяржаўных музеяў сістэмы Міністэрства культуры і асобных музейных прадметаў і калекцый музеяў устаноў адукацыі і прыватных музеяў.

45. Музейныя прадметы і музейныя калекцыі музеяў устаноў адукацыі ўключаюцца ў Музейны фонд на падставе пісьмова аформленых заяў.

46. Музеі прадстаўляюць у рэгіянальныя дзяржаўныя музеі сістэмы Міністэрства культуры пісьмовую інфармацыю аб наяўнасці музейных прадметаў і музейных калекцый, якія з’яўляюцца найбольш каштоўнымі і могуць быць уключаны ў Музейны фонд Рэспублікі Беларусь.

47. Упаўнаважаная камісія (далей – камісія), якая складаецца з супрацоўнікаў рэгіянальных дзяржаўных музеяў сістэмы Міністэрства культуры і органаў кіравання адукацыяй, разглядае мэтазгоднасць уключэння музейных прадметаў і музейных калекцый у Музейны фонд.

48. Камісія абавязана забяспечыць прадстаўленне ў Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь дакладнай інфармацыі аб гэтых музейных прадметах і музейных калекцыях для ўнясення яе ў Дзяржаўны каталог Музейнага фонду Рэспублікі Беларусь.

49. Музейныя прадметы і музейныя калекцыі, уключаныя ў Музейны фонд, з’яўляюцца неад’емнай часткай культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь.

50. Забараняецца выкарыстанне музейных прадметаў і музейных калекцый, уключаных у Музейны фонд, ва ўмовах, якія ствараюць пагрозу іх захаванню і (або) могуць прывесці да іх пашкоджання, страты або знішчэння. У мэтах забеспячэння захавання музейных прадметаў і музейных калекцый, уключаных у Музейны фонд, камісія накіроўвае спецыялістаў, якія ўстанаўліваюць спецыяльны рэжым захоўвання каштоўных экспанатаў, праводзяць кансервацыю і (або) рэстаўрацыю.

51. Музейныя прадметы і музейныя калекцыі, уключаныя ў Музейны фонд, могуць перадавацца ад аднаго музея да другога ў парадку ўніверсальнай правапераемнасці, у парадку абмену на іншы музейны прадмет і (або) музейную калекцыю ці іншым спосабам, які не супярэчыць заканадаўству, толькі па дамоўленасці паміж установамі адукацыі, структурнымі падраздзяленнямі якіх з’яўляюцца музеі, і з дазволу Міністэрства культуры.

52. Музейныя прадметы і музейныя калекцыі выключаюцца з Музейнага фонду ў выпадку, калі яны:

пашкоджаны ў такой ступені, што іх немагчыма рэстаўрыраваць;

страчаны або знішчаны ў выніку ўздзеяння прыродных фактараў;

выкрадзены, што пацвярджаецца адпаведнымі дзяржаўнымі органамі.

53. Пытаннямі выключэння музейных прадметаў і (або) музейных калекцый з Музейнага фонду займаецца ўпаўнаважаная камісія.