Урока беларускай мовы Студэнткі 5 курса 1 групы Спецыяльнасці "Беларуская філалогія"

урока беларускай мовы

Студэнткі 5 курса 1 групы

Спецыяльнасці “Беларуская філалогія”

Гарлуковіч Марыны Леанідаўны

Мінск, 2009

• 
  пашырыць веды вучняў пра спецыфіку навуковага стылю маўлення;
  
• 
  развіваць уменне абгрунтоўваць прыналежнасць тэкстаў да навуковага стылю, выяўляць асаблівасці ўжывання ў іх моўных сродкаў, удасканальваць тэксты навуковага стылю;
  
• 
  выпрацоўваць здольнасць ствараць уласныя тэксты навуковага стылю;
  
• 
  сістэматызаваць веды вучняў пра спецыфіку публіцыстычнага стылю маўлення;
  
• 
  развіваць уменне абгрунтоўваць прыналежнасць тэкстаў да публіцыстычнага стылю, выяўляць асаблівасці ўжывання ў іх моўных сродкаў.
  

ХОД УРОКА.

1. 
   АРГАНІЗАЦЫЙНЫ МОМАНТ (2 хвіліны)
   

II. ПРАВЕРКА Д/З. (10 хвілін)

(вучні адказваюць).

- Што такое тэкст?

- Што такое паслядоўнасць т.?

- Што такое звязанасць т.?

-Што такое завершанасць т.?

- Дома вы выконвалі практыкаванне 44. Вам неабходна было раставіць знакі прыпынку, уставіць прапушчаныя літары. Гэта практыкаванне вы выконвалі з мэтай замацавання вашых арфаграфічных і пунктуацыйных навыкаў.

(вучні чытаюць па сказу, даюць тлумачэнне арфаграмам і знакам прыпынку)

III. ТЛУМАЧЭННЕ НОВАГА МАТЭРЫЯЛУ. (15 – 20 хвілін)

-Тэма нашага сённяшняга ўрока – “Функцыянальныя стылі беларускай літаратурнай мовы. Публіцыстычны і навуковы стылі.” На ўроку мы з вамі павінны будзем узнавіць тыя звесткі, якія вам вядомыя пра гэтыя стылі маўлення з папярэдніх класаў, паглыбіць веды пра публіцыстычны і навуковы стылі, навучыцца даказваць прыналежнасць тэксту да таго або іншага стылю на аснове выяўлення асноўных асаблівасцей. Паколькі матэрыял у большай ступені вам вядомы з папярэдніх класаў, вы будзеце дапамагаць мне ў тлумачэнні новай тэмы.

- Перш, чым пачаць размову пра стылі маўлення, давайце падумаем, а што ж такое функцыянальны стыль маўлення?

(вучні адказваюць)

(Удакладняю тое, што было сказана вучнямі: стыль - функцыянальная разнавіднасць мовы, якая выкарыстоўваецца ў пэўнай сферы зносін).

- Давайце ўспомнім, колькі стыляў маўлення мы з вамі ведаем, назавіце?

(вучні адказваюць - навуковы, мастацкі, афіцыйна –дзелавы, публіцыстычны, гутарковы – 5).

- У стылістыцы сёння вылучаюць яшчэ шосты стыль – канфесійны. Ён абслугоўвае рэлігійную сферу. Выкарыстоўваецца ў Святых Пісаннях, Псалтыры, рэлігійных трактатах, малітвах. Для канфесійнага стылю характэрна ўжыванне царкоўнаславянскай лексікі, метафарычнай лексікі, кніжнай лексіка, устарэлай лексікі, цытаты царкоўнаславянскіх тэкстаў.

-Як называецца раздзел мовазнаўства, у якім вывучаюцца функцыянальныя стылі маўлення і асаблівасці ўжывання ў іх моўных сродкаў?

(Вучні адказваюць, што такі раздзел мовазнаўства называецца стылістыкай.)

На дошцы на ватмане змешчана табліца, якая дае вучням больш поўнае ўяўленне пра стылістыку, стылі маўлення (табліца №1).

СТЫЛІСТЫКА Практычная Функцыянальная Апісальная Функцыянальны стыль Навуковы Публіцыстычны Мастацкі Гутарковы Афіцыйна- справавы Канфесійны

( Для абагульнення ўсяго сказанага вучнямі, звяртаю іх увагу на табліцу № 2, змешчаную на дошцы. Прагаворваем асноўныя палажэнні табліцы. Вучні перапісваюць табліцу ў сшыткі)

(15 – 20 хвілін)

1. 
   ТЛУМАЧЭННЕ НОВАГА МАТЭРЫЯЛУ (15-20 хвілін)
   

1. 
   Сфера выкарыстання публіцыстычнага стылю.
   
2. 
   Функцыі публіцыстычнага стылю.
   
3. 
   Форма рэалізацыі публіцыстычнага стылю.
   
4. 
   Асноўныя рысы публіцыстычнага стылю.
   

Выклікаю аднаго вучня, які адказвае, астатнія вучні дапаўняюць.

Звяртаю ўвагу вучняў на табліцу № 3. Разглядаем яе. Вучні ўносяць карэктывы ў свае сшыткі.

Табліца №3

Публіцыстычны стыль

Сфера выкарыстання	У газетах, часопісах, выступленнях на сходах, мітынгах. На радыё і тэлебачанні. (нарысы, эсэ, фельетоны, памфлеты, інтэрв’ю, хронікі)
Функцыі	Уздзеяння на свядомасць і пачуцці людзей з мэтай пераканання іх у пэўных ідэях, поглядах; агітацыі. Інфармацыйная
Форма рэалізацыі	Пісьмовая і вусная
Асноўныя рысы	Эмацыянальнасць маўлення Ацэначны характар выказванняў Жывасць Грамадска-палітычная лексіка Словы з прамым і пераносным значэннем Пабуджальныя, клічныя сказы Рытарычныя пытанні, звароты, паўторы Звароткі Дакументалізм Даступнасць Адкрытасць аўтарскай пазіцыі Дакладнасць Выкарыстанне фразеалогіі, эпітэтаў, метафар

-У чым розніца паміж публіцыстычным і навуковым выступленнем?

(навуковы – паведамляе, публіцыстычны – уздзейнічае).

II. ЗАМАЦАВАННЕ ВЕДАЎ НА ПРАКТЫЦЫ. (10 хвілін)

Праца па раздатачным матэрыяле:

Заданне 1. (пісьмова) (5-8 хвілін)

Умова: Выпішыце з прыведзенных словазлучэнняў моўныя штампы.

Мэты задання: сістэматызаваць веды вучняў пра спецыфіку публіцыстычнага стылю маўлення; успомніць, што такое моўны штамп, для якога стылю маўлення характэрныя моўныя штампы.

Перш чым выконваць заданне ўзнаўляем з вучнямі наступныя моманты:

• 
  Давайце падумаем, што такое моўны штамп?
  

• 
  Для якога стылю маўлення характэрны моўныя штампы ?
  

Далейшае ўдасканаленне, разрадка напружанасці, раўнавага сіл, пальма першынства, празрыстыя карункі, прапісныя ісціны, сродкі масавай інфармацыі, атрымаць пуцёўку ў жыццё, газетны тэкст, моўная сістэма, сябраваць з кнігай, чорнае золата, свабодная вакансія, асвоіць выпуск, мова газетнай паласы, перыяд часу, інтэлектуальная эвалюцыя, сюжэтная канва, стылістычны кантэкст, сацыялінгвістычная з’ява, журналісцкая творчасць.

Мы – беларусы! Як горда, як пашанотна павінны гучаць два гэтыя словы ў сэрцы кожнага з нас! Мы – нашчадкі славутага старажытнага славянскага роду, дзеці зямлі, што, нягледзячы на ўсе навалы, войны і катастрофы, якое ўжо стагоддзе корміць-поіць нас, і мы абавязаны памятаць пра гэта. Абавязаны – і перад продкамі, што не далі вынішчыць ні зямлі, ні мовы сваёй, і перад нашчадкамі, што ўздужаюць і чыстае крынічнае вады, і чыстага, спеўнага слова беларускага, бо і ім, як нам, не жыць без гэтага.

• 
  Што такое стылістыка?
  
• 
  Што такое стыль?
  
• 
  Пералічыце асноўныя рысы навуковага стылю.
  
• 
  Пералічыце асноўныя рысы публіцыстычнага стылю.